سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

اسان جا دوست ان ڳالهه تي بحث ڪندا آهن ته سنڌ جي تعليم ڇو ڪونه ٿي سڌري، مان ٿو چوان ته سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟؟

ڪنهن به ڳالهه کي سمجھڻ لاءِ صحيح مسئلو ڳولهڻ انتهائي اهم هوندو آهي ۽ ان سان گڏ مناسب ۽ واسطيدار سوالَ ضروري آهي. کوجنا (جنهن کي انگريزيءَ ۾ ريسرچ چئبو آهي) جي عمل ۾ مسئلي متعلق سوال جي تمام وڏي اهميت هوندي آهي. ان ڪري مان وري به ورجايان ٿو ته سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن تعليمي سڌاري ۽ واڌاري جا ڪي به ڪم ٿيندا نه هجن ۽ جڏهن هر ڪم اونڌو، ابتو ۽ راهه کان ٿڙيل ٿيندو هجي ته پوءِ ڀلا آخر اهو مسئلو حل ڇو ٿئي؟ جڏهن سنڌ جا سياستدان، حڪمران، تعليم جي اهم شعبي جا وزير تعليم جي شعبي کي اهميت رڳو ان لاءِ ڏين ته ان مد ۾ نوڪريون تمام گھڻيون هونديون آهن ۽ نوڪريون تڪ وارن ووٽرن، مامن ڀاڻيجن ۽ ڪارڪنن ۾ ورهائي تڪ ٺاهڻا آهن، ووٽ وٺڻا آهن ته اهڙي خسيس سوچ ۽ پاليسي هوندي آخر سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن اهليت کي سئو بجا ڏيئي، رشوت، پنهنجا نوازڻ، ڪارڪنن کي راضي رکڻ جي نالي ۾ نااهل، ڪرپٽ ماڻهن جون لوڌون ڀرتي ڪري اهم جاين تي کين ويهاربو ته پوءِ سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن اسڪولن، ڪاليجن، يونيورسٽين جي هيڊ ٽيچر، پرنسپل ۽ وي سي جي ڪرسين تي چٻ ويٺا هجن، جن جو تعليم جي سڌاري ۽  واڌاري سان ڪو پري جو تعلق به نه هجي ته پوءِ تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن استادن جا پروموشن يا پوسٽنگس سندن ڪيل ڪم جي جائزي بدران سينارٽي يا سياسي لڳ لاڳاپن جي ڪري ڪيا وڃن ته سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

جنهن پرڳڻي جا استاد اسڪولن کان گسائيندا هجن، والدين بي پرواهه هجن، ڪامورا رشوت خور هجن، شاگرد ڪم چور هجن ته تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن پرائمري، سيڪنڊري، هائير سيڪنڊري، ڪاليج کان وٺي يونيورسٽي تائين استاد تنظيمن جي جدوجهد جو محور محض پروموشن حاصل ڪرڻ يا سهولتن وٺڻ لاءِ هجي ۽ ڪڏهن ڀلجي به اهي معياري تعليم جي واڌ ۽ ويجھ جي لاءِ سوچ ويچار نه ڪن ته سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

جڏهن گوسڙو ماسترن جي فيڪٽري ته کليل هجي (پئسه وٺي کين پڙهائڻ واري ڪرت کان آجپو ڏياريندڙ سپروائزر، ڊي اي او وغيره) بس ٿڪ لعنت رڳو گوسڙوئن تي ٿئي ته سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟

هي مسئلو رڳو استادن، شاگردن، والدين جو هجي ها ته شايد ڪڏهڪو مثبت نتيجا اچي وڃن ها.   سياسي مداخلت، ميرٽ جو جنازو ڪڍي ڇڏيو آهي، غلط ڀرتين ۽ انتهائي غلط ماڻهن کي اهم عهدن تي رکڻ ڪري تعليمي ادارا صفا ويهجي ويا آهن. پر مسنٽر ، سيڪريٽري تعليم کان وٺي هيٺين ڪامورن تائين ڪوبه اها ڳالهه ڪرڻ لاءِ تيار ناهي. ڀلا جيڪي ماڻهون پاڻ ڪرپشن جا بادشاهه آهن، جيڪي نااهل آهن، جن کي ادارن هلائڻ جو نه ته ڪو ڏانو آهي نه ڏات نه ئي انهن وٽ ڪي واسطيدار سندون آهن ته انهن کي ڊاريڪٽر، اي ڊي او، پرنسپل، سپروائيزر، آڊٽ آفيسر بڻائي اسان ڪهڙي نموني سنڌ جي تعليم سڌاري سگھون ٿا. ان ڪري مان اهو ٿو چوان ته اهڙن افعالن هوندي سنڌ جي تعليم ڇو سڌري.....تعليم جي سڌاري ۽ واڌاري جا جيڪي به انڊيڪيٽر آهن انهن کي سمجھڻ ۽ انهن تي عمل ڪرڻ بدران بس رڳو ڏنڊي جي زور تي يا استادن کي سسپنڊ ڪرڻ يا نوڪرين مان نڪالي ڏيڻ سان ته تعليم ڪونه سڌرندي. تعليمي عمل جي مٿان نظر داري ڪرڻ لاءِ جيڪڏهن اسان سڀ کان وڌيڪ رشوت جي بازار گرم ڪري هلندڙ روينو عملدار مقرر ڪنداسين ته پوءِ ڀلا تعليم ڇو سڌري؟

مون کي منهنجي هڪ دوست ڏاڍي مذيدار ڳالهه ٻڌائي هئي؛ منهنجو اهو نوجوان دوست فرانس مان پي ايڇ ڊي ڪري جڏهن واپس وريو هو هو ته سنڌ حڪومت ۾ ويٺل وزيرن ۽ ڪامورن کيس ايترو ته تنگ ڪيو هو جو هڪ وقت اهڙو به آيو ته هن ڪاليج سائيڊ تي ليڪچرري واري پوسٽ کي ئي ڇڏي ڏيڻ جو فيصلو ڪري ڇڏيو هو. پنهنجي پوسٽنگ جي سلسلي ۾ هو جڏهن تنهن وقت جي سيڪريٽري تعليم سان مليوهو ته سيڪريٽري صاحب کيس ڀاشن ڏنو ته تون سرڪاري قائدن ۽ قانونن جي ڀڃڪڙي ڪندي پنهنجي موڪل نه ورتي آهي تنهن تي اسان جي دوست کيس گذارش ڪئي هئي ته قبلا هي ڏسو ڪاغذ پٽ، رسيدون جيڪي مون ته وقت سر اوهان جي دفتر ۾ جمع ڪرايا هيا پر اها نااهلي ته اوهان جي عملدارن جي آهي! ان تي صاحب کي سخت ڪاوڙ لڳي هئي ۽ چوڻ لڳو ته تون وري اسان جي ڊپارٽمنٽ کي نااهل ٿو چئين تنهنجي اهڙي جرئت مان توکي هاڻي جو هاڻي فارغ ڪرائڻ جا آرڊر ٿو جاري ڪرايان! هن سندس سامهون سيڪشن آفيسر کي گھرائي کيس نوڪري مان خارج ڪرڻ لاءِ شوڪاز نوٽيس جاري ڪرڻ جا فرمان جاري ڪيا هيا. اتفاق سان منهنجي ان دوست کي پنهنجي ڳوٺ جو اڻ پڙهيل سياسي وڏيرو ملي ويو هو هن جڏهن کيس سڄي ڳالهه ٻڌائي ته هو کيس واپس سيڪريٽر تعليم جي دفتر ۾وٺي هليو ۽ ٽنگ ٽنگ تي چاڙهي سگريٽ پيئندي سيڪريٽريءَ کي چيو هو ته ڇڏ هاڻي ضد کي هي پنهنجو ڇوڪرو آهي، هن کي پوسٽنگ ڏي ۽ سيڪريٽريءَ سندس چوڻ تي اڳ ٽائيپ ٿيل ڪاغذ پٽ انوقت ڦاڙي کيس اتي جو اتي پوسٽنگ جو آرڊرڏيئي ڇڏيو هو. سنڌ جي تعليم کاتي ۾ اهڙا ڪامورا وڏين سيٽن تي براجمان ٿيل هجن جيڪي هڪ اعلى تعليم ورتل ڊاڪٽريٽ جي ڊگري حاصل ڪيل نوجوان جي منطقي ڳالهه کي اهميت ڏيڻ بدران هڪ اڻ پڙهيل سياسي اڳواڻ جي ڳالهه مڃي اهو ساڳيو عمل ڪن جنهن کي ڪجھ ساعتون اڳ هو پاڻ قانونن ۽ ظابطن جي خلاف چوندو هجي ته پوءِ سنڌ جي تعليم ڇو سڌري؟؟؟؟؟