منهنجولکيل خط عوامي جمهوري پارٽي جي دوستن پاران جاري ٿيندڙ رسالي ”ويساهه“ لاءِ ....

گل ڪٽوهر

سکر 27/2/2015.

ويساهه نظرن مان گذريو. مون کي ويساهه ۾ ڇاپيل مضمونن جي چونڊ پسند آئي. ان جو سبب اهو ناهي ته مان عوامي جمهوري پارٽيءَ سان واڳيل آهيان پر اهو ان ڪري به ته ان ۾ ڇيپل مواد پارٽي پروپينگنڊه کان هٽي ڪري ڏنل آهي. استاد محمد يوسف جي ياد ۾ ڏنل ليک، ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جي ماضي ۽ حال جو قصو، ڪارآمد سياسي بحث مباحثي تي مشتمل مضمون، هڪ سچي سياسي ڪارڪنن جي آتم ڪٿا، سنڌ جي زراعت، تعليم، بلدياتي نظام متعلق مضمون ۽ شهيد فاضل راهوءَ جي ورسيءَ سان گڏ محترم ابرار قاضيءَ جو تفصيلي انٽرويو وغيره.

منهنجو مشاهدو رهيو آهي ته سياسي پارٽين پاران ڇپجندڙ رسالا گھڻو تڻو انهن پارٽين جي پروگرامن جي رپورٽن، اڳواڻن جي ثنا خواني، ٻين پارٽين خلاف ڀنڊي بازي جهڙي ڦڪي مواد سان ڀريل نڪري نروار ٿيندا رهيا آهن. اهڙو مواد پڙهندي پارٽيءَ جا ڪارڪن ته بيشڪ خوش ٿيندا هوندا پر انهن رسالن ۾ عام خلق جي ڪا نمائندگي ناهي هوندي. ڀلا عام ماڻهونءَ کي ڪهڙو ضرور پيو آهي ته هو ڪنهن مخصوص پارٽيءَ جي پروپيگنڊهه تي ٻڌل رسالي تي پنهنجو قيمتي وقت زيان ڪري؟؟! سنڌ اندر ترقي پسندي ۽ قومپرستيءَ جي دعويدار ڌرين پاران اهڙي روين ڪري سندن اڪثريتي عوام سان رابطو بنهه ڪٽيل رهندو نظر آيو آهي. اهي پنهنجو پاڻ کان سواءِ سموري خلق خدا کي ڀليل، نقلي، ترميم پسند، سازشي، سنڌ دشمن، عوام دشمن، عقل ۽ علم کان وانجھيل تصور ڪندي هڪ مخصوص تصوراتي دنيا ۾ رهندا آيا آهن، جتي هو خيالن ئي خيالن ۾ پنهنجي عظيم اڳواڻ جي رهنمائيءَ ۾ انقلاب برپا ڪندا رهندا آهن. اهو رويو اٺ پکيءَ وارو آهي جيڪو واريءَ ۾ پنهنجو منهن لڪائي اهو سمجھندو آهي جيئن ته هو ڪنهن کي ڪونه پيو ڏسي ته ٻيو ڪوبه کيس ڏسي نه سگھندو هوندو. ترقي پسند دوستن سان گڏ گذاريندي ورهه ٿي ويا آهن پر انهن ڪڏهن به پنهنجو پاڻ کي حقيقي عوامي ماڻهون بڻائڻ جي ڪا ڪوشش ئي ناهي ڪئي. ان جي نتيجي ۾ جڏهن اهي ڪنهن سنڌ دشمن عمل خلاف ڪا ڪال ڏيندا آهن، ڪو پروگرام ڪندا آهن، ڪا ورسي يا سالگرهه ملهائيندا آهن ته آءُ ۽ ڪانو واري ڪار هوندي آهي. مان گذريل ٽن ڏهاڪن کان ڏسندو پيو اچان ته اهي ئي مهانڊا، اهي ساڳيا ئي اسٽيج تي سينگارجي ويهندڙ، اهي ئي چار هيٺ بئنچن تي ويهي اوٻاسيون ڏيندڙ ڪارڪن نظر آيا آهن. پر ڳالهه اتي ختم ٿئي ته خير آهي، اسان جا اهي خيالي اڳواڻ پنهنجي مايوسيءَ  (Frustration) کي لڪائڻ لاءِ ماڻهن کي گاريون ڏيندا آهن ۽ چوندا آهن ته ”ادا سنڌي قوم ڪونه سڌرندي، ڏسو نه اسان سندن حق ۾ ڪيئن نه پيا پاپڙ پيليون پر اهي گڏهه جي مٿي تي سڱن وانگي گم آهن“. کين اها ڳالهه اڃا تائين سمجھ ۾ اچي نه سگھي آهي ته اها قوم، عوام يا خلق جي نااهلي ناهي اها سندن ناڪامي آهي ته اهي ماڻهن کي پنهنجو پيغام پهچائڻ ۾ بنهه ناڪام ويا آهن. کين گھرجي ته قوم ۽ عوام کي گاريون ڏيڻ بدران پنهنجو پاڻ تنقيدي جائزو وٺن ته آخر ڪار کانئن ڪهڙي ڪوتاهي ٿيندي رهي آهي ته عام خلق کانئن ڊگھي مفاصلي تي بيهڻ کي پسند ڪندو رهيو آهي. منهنجي خيال ۾ ته اهوسڀ ڪجھ ڪرڻ جو خيال به انهن جي ذهنن ۾ ايندو جيڪي واقعي به سنڌ جي ڪٽيل سٽيل، لتاڙيل، چيڀاٽيل ماڻهن جي زندگين ۾ واقعي به ڪو ڦيرو آڻڻ جا دلي خواهشمند هوندا. هتي ته اڪثريت دڪانداري آهي. نالو قومپرستي ۽ ترقي پسندي ۽ نعرو سنڌ دوستيءَ جو آهي پر پردي پويان ذاتي مفادن جي رکوالي ٿيندي پئي رهي آهي. هن وقت قومپرست، ترقي پسند سياست جا جيڪي دعويدار ”عظيم اڳواڻ“ آهن انهن جي اقتصادي حالت کي ٽيهه سال پوئتي وڃي ڏسبو ته هر شيءِ واضع ٿي ويندي ته سنڌ سنڌ ۽ هاري ۽ مذدور عوام جا نعرا هڻندي ڪيئن نه اسان جا اهي اڳواڻ ڪک پتيءَ مان ڪروڙپتي بڻجي ويا آهن ۽ سنڌ، سنڌي عوام، سنڌ اندر ترقي پسند يا قومپرست سياست اڳ کان به وڌيڪ ڏٻري ۽ نٻل ٿي ويئي آهي.

اهڙن سوچن ۽ خيالن کي ذهن ۾ رکي جڏهن مان ويساهه کي ڏسان ٿو، عوامي جمهوري پارٽيءَ جي دوستن جي ڪم ڪار تي تنقيدي نظر وجھان ٿو مون کي مستقبل ۾ سنڌ اندر صاف سٿري، عوامي سياست جا عڪس ۽ اولڙا اڀرندي نظر اچن ٿا.  شل اهڙي قسم جو سڀاويڪ سوچون وڌيڪ پڪيون ۽ پختيون ٿين، سنڌ جي سياست خانداني گند واري گچڻ مان نڪري صاف سٿري عوامي ٿي ۽ اها سڀني جي آڏو شيشي جي بوتل اندر بند موتيءَ وانگي صاف ۽ چٽي جرڪندي نظر اچي.    

سنڌو سان گڏ ذات جي ڳولها

1910ع جڏهن سنڌوءَ ۾ مها ٻوڏ آئي هئي ته سکر جي شهرين جو به ساهه مٺ ۾ هو. بندر وال سکر وٽان پاڻي ليڪ ٿي بندر روڊ ۽ آس پاس جي علائقن ۾ وڃي پهتو هو ۽ شهرين سمجھيو پئي ته بس ڄاڻ بند ٽٽو ۽ شهر پاڻي حوالي ٿي ويندو. ان خوف واري فضا ۾ ڪيئي هيٺائين وارا محلا ۽ پاڙا پنهنجا گھر خالي ڪري محفوظ جاين تي هليا به ويا هيا. خوف پنهنجي جاءِ تي پر الله جو ڪرم اهو ٿيو هو ته اهڙو واقعي نه ٿيو هو ته شهرين سک جو ساهه کنيو هو. ٻوڏ واري صورتحال ختم ٿيڻ بعد جڏهن ليکا چوکا ٿيا ته وس وارن عملدارن ۽ سياسي پنڊتن کي پهريون ڀيرو اهو احساس ٿيو هو ته بندر وال تي سنڌو درياءُ جي اندرين پاسي جيڪي ماڻهون غير قانوني طرح گھر، جھڳيون اڏيون ويٺا آهن انهن جي ڪري ئي شهر جي ٻڏڻ جو خطرو پيدا ٿيو هو.  فيصلو ڪيو ويو ته انهن کي اتان لڏايو وڃي پر پاڪستان ۽ خاص ڪري سنڌ اندر غير قانوني طرح هڪ دفعو جيڪو ڪنهن جاءِ تي قبضو ڪري ويٺو هجي ته ان کي اتان لڏائڻ يا قبضو ڇڏائڻ هماليه جي چوٽيءَ تي پهچڻ جي برابر هوندو آهي. هونئن به پياري پاڪستان ۾ قدرتي يا هٿرادو آفت کان اڳواٽ بچاءُ لاءِ جيڪي اپاءُ وٺڻ گھرجن اهي نه ورتا ويندا آهن ۽ اسان جي وٺ پڪڙ پوءِ شروع ٿيندي آهي جڏهن آفتن جي ڪري تمام گھڻو نقصان ٿي چڪو هوندو آهي. وڏي وٺ وٺان بعد غيرقانوني قبضا گيرن کي سندن جڙيل جھڳين جاين کان ٽيڻو وڌيڪ معاوضو مليو ته اهي اتان اٿڻ تي راضي ٿيا. جڏهن انهن کي اتان لڏايو ويو ته سرڪار اهو فيصلو ڪيو ته لب مهراڻ کان وٺي پراڻي سکر تائين درياءُ جي ڪپ سان مظبوط اوچي ڀت جوڙائي وڃي ته جيئن آئيندهه ڪنهن امڪاني ٻوڏ واري صورتحال کان محفوظ رهي سگھجي. 

اهو فيصلو تمام مناسب ۽ بروقت هو.  ان ڀت جي اڏاوت جو گھڻو ڪم ته ٿي چڪو آهي پر اڄ ڏينهن تائين اها مڪمل نموني جڙي راس ٿي نه سگھي آهي!!! سنڌ اندر ترقياتي ڪمن جي سست رفتاريءَ جو اندازو ان هڪ ڳالهه مان به لڳائي سگھجي ٿو. 2010ع جا منصوبا 2015ع جي پوري ٿيڻ تائين مڪمل ٿي نه سگھيا آهن. ان ڀت سان لڳ اهو ٻيو چڱو ڪم اهو ڪيو ويو آهي ته درياءُ واري پاسي کان هزارين وڻ پوکيا ويا آهن جيڪي هڪ طرف ته سونهن جو سبب بڻبا، ٻيو ته انهن جو پاڙون درياءَ جي بند کي قدرتي طرح مظبوط بڻائينديون ۽ هوا ۾ آڪسيجن جو مقدار وڌندو جنهن سان ماحول ۾ بهتري ايندي.

جيئن ته درياءُ جو بند تمام وڏو آهي ته بندر روڊ تان گھمندي جيئن اڳ ماڻهون درياءَ بادشاهه جي مست موجن جي سونهن سوڀيا کي پسندو هو ته هاڻي ان کي ٻنجو اچي ويو آهي. هاڻي سنڌوءُ جي سرمست موجن کي پسڻ لاءِ جڙيل ان ڀت سان چئن جاين تي خوبصورت ٽائلس سان ويهڻ جون جايون جوڙايون ويون آهن. انهن جاين تي پهچڻ لاءِ سڀ کان پهرين ڀت سان لڳل ڏاڪڻ تي چڙهي مٿي جڙيل ٿلهي تي وڃڻو پوندو جتي ڇٽين هيٺيان اڌ گول جيتريون ٽائلس جون بئنچون جوڙيل آهي چاهيو ته انهن تي ويهي درياءُ جو نظارو ڪيو چاهيو ته ٿلهي جي ڀت سان بيهي درياءُ جي موجن ۽ انڌي ٻلهڻ جي ٺينگ ٽپن جو مشاهدو ڪيو يا درياءُ جي هن پار تائين جو نظارو پسيو.

مان صبح جو پسار ڪندي يا رات جو جوگنگ بعد مسجد منزل گاهه ڀرسان ساڌ ٻيلي جي بلڪل سامهون جڙيل ان ٿلهي تي وڃي ويهندو آهيان. رات جو ان ٿلهي ته ويهي جڏهن سنڌوءَ جو نظاروڪندو آهيان ته دل چوندي آهي بس پوري رات اتي ويٺو هجان ۽ ان نظاري کي ڏسندو رهان.

 سامهون ساڌ ٻيلي تي ڏياريءَ جي ڏڻ واريون ٻرندڙ ڏيئا، انهن جا درياءُ جي پاڻيءَ ۾ جھلمل ڪندڙ عڪس، ٿورو اوڀارين پاسي بکر جو پراڻو قلعو ۽ قلعي جي پويان وچ واري زمين تي پوکيل وڻ، سامهون لينسڊائون ۽ ايوب پل، دريا پار روهڙي شهر جون ٻرندڙ بتيون ۽ انهن سمورن نظارن جا وري پاڻيءَ ٺهندڙ عڪس، مٿان چنڊ هجي ۽ وري سکر ايڪسپريس جي ڪوڪون ڪندي ايوب پل تان گذري ۽ اوهان وري پنهنجي موبائيل جي هيڊ فون تان ڪو صوفياڻو ڪلام جهڙوڪر ”الائي ته ڪنهن سان راضي آ الائي ته ڇا ۾ راضي آ يا وري چترا جو ڪو غزل جهڙوڪر "سفر میں دھوپ تو ہوگی جو چل سکو تو  چلو،  سبھی ہیں بھیڑ میں تم بھی نکل سکو تو چلو" ٻڌندا هجو ته سمجھي سگھو ٿا ته ڪهڙو نه رومانٽڪ منظر هوندو، ته دوستو مان پنهنجو پاڻ کي اتي ڳولهڻ ويندو آهيان ۽ ڪيئي سوچون منهنجي من اندر آکيرا جوڙي اچي ويهنديون آهن، اڃا ڪالهه سوچيم پئي ته هي جيڪي جنت جا نظارا آهن، جي ڌرتي ۽ هي دريا جيڪو صدين کان اسان جو آهي، هي زمين جنهن جا اسين هزارين سالن کان مالڪ آهيون ته ڇا ڪو وقت اهڙو به ايندو ڇا ته اهي سڀ اسان جا نه هوندا؟؟؟؟!!!! اسين پنهنجي وطن مان جلاوطن ٿي وينداسين؟ اسان کان اسان جي صدين جي سڃاڻپ کسي ويندي؟ اسان جي اڪثريت اٺ پکيءَ وانگر واريءَ ۾ منهن لڪائي سمجھي پئي ته اسين جيڪا ڌوڙ پايون ٿا اهو ڪوبه ڪونه ٿو ڏسي پسي؟؟ اسين ڀل ڪجھ به نه ڪريون ته پيرن فقيرن جي سنڌڙي سونهاريءَ کي نه ڪي لهر نه ڪي لوڏو؟؟؟!!! اسان جا وڏڙا پنهنجي دل کي آٿت ڏيڻ لاءِ اسان کي ٻڌائيندا هيا ته سنڌڙي لڏندي پر ٻڏندي ڪونه؟؟؟؟؟!!! واقعي اهو سچ آهي؟ دنيا جي تاريخ ٻڌائي ٿي ڪيئي دنيا جون ڪيئي طاقتور قومون سستي ۽ ڪاهلي سبب ختم ٿي ويون ڇا اهو قانون اسان لاڳو نه ٿو ٿي سگھي؟؟؟

دوستو اوهان به ڀل انهن سوالن جي جوابن تي سوچيو، مون ڪو ٺيڪو ڪونه کنيو آهي ته اوهان جي بدران به مان سوچيان، گھٽ ۾ گھٽ اوهان تي سونپيل جيڪو ڪم آهي اهو ته ڪريو.....