Stone tools made in Paleolithic Era, found from Rohri-Kot Diji Hill area 21 /11 /2018

Sea Shell Fossil found from Rohri-Kot Diji Hill area 21/11/2018

Primitive Tools/weapons made in Paleolithic and Stone Age era

هي چرٽ جا گهڙيل پٿر آهن. هنن جي گهڙت لڳ ڀڳ چاليهه هزار سال اڳ روهڙيءَ جي جابلو علائقن ۾ پيليوليٿڪ دئور جي انسانن هٿان ٿيل آهي. هو ڇرٽ جا پٿر جبلن مان ڪڍي انهن کي گڏ ڪري ان مان مختلف قسم جا اوزار ٺاهيندا هيا. اروڙ، شاهنودي بادشاهه ۽ ان جي آسپاس جي علائقن ۽ اڌم سلطان بادشاهه وارن علائقن ۾ هن قسم جا ڪيئي ورڪشاپ آهن. اڌم سلطان وارو ورڪشاپ ته ميلن تائين پکڙيل آهي. اهي انسان انهن پٿرن جي رڳڙ سان باهه ٻارڻ به سکي ويا هيا ۽ پنهنجي شڪار ڪيل جانورن کي باهه ۾ ڀڃڻ (سجي ڪرڻ) پڻ سکي ويا هيا. انوقت تائين اهي ڪنهن به قسم جو لباس ڪونه پائيندا هيا. پٿر جي دئور وارو انسان جهنگلي جانورن کان ٿورو ايڊوانس هو نه ته جانورن ۽ انسانن وچ ۾ تمام گهٽ فرق هوندو هيو جڏهن ته پيليوليٿڪ دئور جو انسان انهن کان الاهي وڌيڪ ايڊوانس هو.اسان جو هي جابلو سلسلو انساني تهذيب جو مک مرڪز رهيو آهي. پوري دنيا اندر تهذيب هتان کان پکڙي آهي پر افسوس ته هي سمورا آثار ڌرتي جي گولي تان ميسارجڻ جي تمام ويجهو آهن. بنا ڪنهن روڪ ٽوڪ جابلو علائقو پٿر ڍوئيندڙن جي انڌن هٿوڙن ۽ ٽيڪمن جي زد ۾ آهي.لطيف يونيورسٽي پندرهن ڪلوميٽرن جي فاصلي تي موجود آهي جنهن جا آرڪيالاجيءَ جا ڊاڪٽر پروفيسر پنهنجي ايرڪنڊيشن رومس ۾ ويهي ملٽي ميڊيا تي تحقيق ۾ تمام گهڻو مصروف آهن، کين بظاهر هنن عظيم آثارن جي مٽجڻ جي ذري برابر پرواهه ڪونه ٿي ڏسجي ۽ نه ئي سکر يا خيرپور جي ضلع اانتظاميه جي ڪن تي جونءِ چري....-----------------------------------------لکين سال اڳ جڏهن انسانن پنهنجي بچاءُ ۽ شڪار لاءِ پٿر مان اوزار ۽ هٿيار ٺاهڻ سکيا هيا ته هي اوزار/هٿيار ان دئور سان تعلق رکن ٿا. شاهنودي بادشاهه ۽ ڇتن شاهه بادشاهه جي درگاهن جي وچ تي جبل جي چوٽيءَ تي هڪ اهڙي ماٿري آهي (جنهن کي اسان مصور ماٿري جو نالو ڏنو آهي) جتي اهي اوائلي انسان رهندا هيا. انهن انسانن جي رهائش جا چٽا پٽا نشان اتي اڄ به موجود آهن. اتي انهن رهڻ لاءِ ڪيئي پلاٽ ٺاهيا هيا، هر پلاٽ جي چوڌاري پٿر رکيل آهن ۽ اهي اتي سون جي تعداد ۾ آهن. اتي بعد ۾ پيليوليٿڪ دئور جا انسان به رهيا هيا ۽ انهن جا ورڪشاپ جڙيل آهن. اسان هي پٿر اتان نموني طور کنيا هيا جڏهن ته اتي ان قسم جا ننڍا توڙي وڏا پٿر جهجهي انگ ۾ موجود آهن جن کي انساني هٿن سان گهڙيو ويو آهي. مون ان مصور ماٿري جي هڪ ننڍڙي وڊيو به ٺاهي هئي جنهن کي ٿوري دير بعد اپلوڊ ٿو ڪريان.

جت وڻ ناهي اتي ڪانڊيرو به درخت آهي. وڻن جي اهميت تي لکيل نوٽ

ن ماڻهو جي اڃ جي طلب گهٽجي ويندي آهي. الله سائينءَ انسانن لاءِ جيڪي انيڪ نعمتون خلقيون آهن ته وڻ انهن اهم نعمتن ۾ شمار ٿئي ٿو.
وڻن جي اهميت خاص ڪري جابلو علائقن ۾ ته تهان وڌيڪ آهي نه رڳو آسيس وٺڻ پر گرميءَ ۾ ٻُرندڙ جبلن جي گرمي پد کي موافق رکڻ لاءِ پڻ ۽ هي ته هت اڪيلو وڻ هو پر جبلن ۾ خاص ڪري برساتي نين وارن گسن تي قدرتي طور لکين وڻ ڦٽندا آهن. پر افسوس ته پٿر مافيا وانگر هت هڪ ٽمبر مافيا به آهي جيڪي انهن وڻن کي اسرڻ ئي ڪونه ٿا ڏين.

اسان جو رڳو آثار قديمه وارو کاتو ئي ستل ناهي پر ان سان گڏ جهنگلات کاتي سان گڏ ماحولياتي کاتي وارن جو ته لڳي ٿو ڪو وجود ئي ناهي.
جيڪڏهن هن ڌرتيءَ تي ڪو قانون وجود نه ٿو رکي ته ان جو اعلان ٿيڻ گهرجي هروڀرو آسرو ته نه رهندو.
ڪهڙي ڪهڙي ڳالهه جو روئڻو روئجي.

جت نه پکيءَ پير....کاهوِڙي ڪردار فيض علي ڪٽوهر کي پيٽا

هي فيض علي ڪٽوهر آهي، جنهن جي زندگي سراپا جدوجهد رهي آهي. سڄاڳ ٻار تحريڪ کان وٺي عوامي تحريڪ تائين، ٻالڪپڻ کان وارن جي چاندي ٿيڻ تائين، پرائمري کان وٺي يونيورسٽي تائين هن هڪ اڏول انقلابي جو ڪردار نڀائيو آهي. سندس سڄي حياتي نوڪيلن ڪاون تي هلندي گذري آهي پر خوددار ايترو جو ڀلي کيس ڏينهن جا ڏينهن فاڪا به ڇونه ڪڍڻا پون پر ڪنهن جي آڏو هٿ نه ٽنگبو، هو ڀلي بک ڀرم جي شل مَه وڃي شان جو جيئرو جاڳندو ثبوت آهي. هو پنهنجي غريباڻي حال ۾ مگن ۽ خوش آهي. هن پنهنجا پير سوڙ آهر ڊگهيڙڻ سکي ورتا آهن. فيض علي ڪٽوهر جت ڪڏهن به زماني ۾ اصولن تي سوديبازي نه ڪئي ته هن ڪڏهن به پنهنجي اولاد (ڇوڪرن توڙي ڇوڪرين) جي تعليم 

تي ڪوبه سمجهوتو نه ڪيو آهي.
ڳوٺ پنواڙي ۾ سڀ کان غريب گهراڻي جو ڇوڪرو نويد علي ڪٽوهر فيض علي جو پٽ آهي جيڪو پنهنجي محنت ۽ پنهنجي والد جي اتساهه بدولت چين ۾ ايم فل اسڪالر شپ حاصل ڪري اتي اعلي تعليم پيو حاصل ڪري. سندس ان عمل مان ثابت ٿو ٿئي ته پئسو سڀ ڪجهه ناهي 
هوندو.

هونئن فيض عليءَ جي پنهنجي حياتي زهر ڀري رهي آهي. يونيورسٽي مان ايم اي اڪنامڪس فرسٽ ڪلاس ڪيل فيض علي کي ڪنهن به اداري نوڪري نه ڏني ان جو سبب اهو نه هو ته جو وٽس ڪا صلاحيتن جي کوٽ هئي. يونيورسٽي جا استاد ته اڄ به سندس کجيءَ جي فصل تي لکيل تحقيقي ڪتاب پنهنجي شاگردن کي پڙهڻ لاءِ رفر ڪندا آهن ان جو سبب اهو آهي وٽس پرچي نه هئي. فيض علي سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن پاران اڪنامڪس ۾ ليڪچررشپ جو لکتي امتحان (جيستائين مون کي ياد اچي پيو) چار دفعا پاس ڪيو هو.
فيض عليءَ جي وڏي ۾ وڏي خامي اها آهي ته کيس نام نهاد ڊپلوميسي ناهي ايندي ۽ اهو سڀ ڪنهن کي سچ منهن تي ڦهڪائي هڻندو آهي ڀلي اڳلو ڪو وڏو سياستدان، ڪامورو يا قومپرست ۽ انقلابي به ڇونه هجي.
مون کي فخر آهي ته مان فيض علي جي خاندان سان تعلق رکان ٿو.

آخر ۾ مرشد لطيف جي سر کاهوڙي جا ٻه بيت کيس ارپيندس:
سڪا منهن سندن، پيرين پراڻا کيٿڙا،
سا جوء ڏوري آئيا سونهان جت منجھن،
ڳجها ڳجھيون ڪن تهان پراهين پنڌ جون.
...
جت نه پکيء پير تت ٽمڪي باهڙي
ٻيو ٻاريندو ڪير کاهوڙڪيء کير ري