https://youtu.be/9phYyywpTBw
Wednesday, September 30, 2020
ڪراچي ڊائري؛ وري يادگيرين ورايو اسان کي
ڪراچي ڊائري...
وري يادگيرين ورايو اسان کي
ميٽرو پول ڪراس ڪندي سامهون آواري ٽاور تي نظر پئي ۽ مان ماضيءَ جي جھروڪن ۾ هليو ويس. هڪ رات جو ان هوٽل جي ڇت تي تنهن وقت جي ايم پي اي ۽ پيپلز پارٽي سنڌ جي صدر سيد قائم علي شاهه صاحب سان گڏ آيو هوم، اهو وقت هو جڏهن سنڌ جو وڏو وزير هاڻوڪي وزير اعلى جو پيءَ سائين عبدالله شاهه جن هيا ۽ مان سيد قائم علي شاهه صاحب جو “منشي” (پرائيويٽ سيڪريٽري) هئس. منشين کي به حساب ڪتاب ته ڏيڻ گھرجي نه؟ ان کان اڳ جو مان خاڪ ٿي وڃان ۽ منهنجي گناهن ثوابن جي ڪنهن کي ڄاڻ ئي نه رهي سو هي ننڍڙي لکڻي منهنجي ڪيل “گناهن” جو حساب ڪتاب آهي. هونئن هن خطي جي عظيم لکاريءَ سعادت حسين منٽوءَ ڪيڏو نه سچ چيو هو ته “اسان کي گذارڻ لاءِ ڪتن واري زندگي ملي آهي پر حساب ڪتاب انسانن وارو ڏيڻو پوندو”.
بهرحال ڇا ته منظر هو، مٿي تمام مٿي آسمان تي چنڊُ ۽ تارا جلوا گر هيا، هوٽل جي ڇت حسين ماڻهن سان ڀريل هئي، پاسي ۾ دنيا جهان جا کاڌا، فروٽ، مشروبات، مٺيون شيون رکيل هيون، جيڪا شيءِ ۽ جيتري اوهان کي وڻي حاصل ڪري کائو پيئو، ڪنڊ وٽ سازندن سان گڏ ڪلاڪار مڌم سرن ۾ ڪي گيت، غزل ڳائي رهيا هيا هيٺ ڪراچيءَ جي روڊن تي گاڏين جو قطارون ائين وهي رهيو هيون جهڙوڪر اهي رستا نه پر سون جا وهندڙ درياءُ هجن ۽ سمنڊ جي ڇولين مان اٿندڙ لوڻياٺيون هوائون جسم کي ڇهن پيون ته ماڻهوءَ جو من مهڪي پئي اٿيو.
ان منظر کان ڪجھ مهينا اڳ جي ڳالهه آهي ته هڪ دفعي سيد قائم علي شاهه اسان جي مائٽن جي ڳوٺ بُگري خيرپور ۾ حاجي غلام ڪٽوهر جي ڳوٺ دعوت تي اچڻو هو، مرحوم حاجي غلام محمد ڪٽوهر الله کين جنت نصيب ڪري زميندار ته هيا پر صفا اڻ پڙهيل هيا ۽ کين اسٽيج تي ڳالهائڻ يا تقرير جو فن ٿورڙو گھٽ ايندو هو ۽ کين پنهنجي پروگرامن کي ڪامياب ڪرڻ لاءِ اسان جهڙين واتڙين ڪامريڊن جي گھرج هروقت رهندي هئي ۽ ان پروگرام ۾ پڻ مون کي سمورو پروگرام هلائڻ جي “اسائنمنٽ” ڏني ويئي هئي. مون پروگرام لطيف، اياز، استاد بخاري جي شعرن سان ته سينگاريو هو پر هر ڳالهائيندڙ جي ڳالهين ۾ وزن وجھڻ يا گھٽ وڌائي جي پورائي لاءِ ڪجھ نه ڪجھ پنهنجي پاران به چئي رهيو هوس. منهنجي ان “لفاظي” مان متاثر ٿي سيد قائم علي شاهه صاحب هڪ تمام غلط فيصلو ڪيو هو ته هنن منهنجي پوسٽنگ سي ايم هائوس سنڌ ۾ بحيثيت ڊپٽي سيڪريٽري جي ڪرائي پاڻ سان پرائيويٽ سيڪريٽري ڪري رکيو هو. سائين جن مون کي ان عهدي لاءِ چونڊيو هو ته ان جو سبب وري ان تقريب کان اڳ جو هڪ واقعو هو. پاور پاليٽڪس ۾ اختلاف رڳو مخالف پارٽين سان ناهن ٿيندا پر پارٽي اندر ويٺل به هڪ ٻئي جون ٽنگو پيا ڇڪيندا آهن ۽ ساڳيو عمل سائين عبدالله شاهه ۽ سائين قائم علي شاهه وچ ۾ سرد جنگ جي صورت ۾ هلندڙ هيو. سائين قائم علي شاهه صاحب سان گڏ ڪم ڪندڙ سندس پرائيويٽ سيڪريٽري لطيف مغل شاهه کان وڌيڪ شاهه جو وفادار ٿيڻ جي ڪوششن ۾ اهو بيان ڏئي ويٺو هو ته “سيد عبدالله شاهه ته ضياالحق جي ريفرينڊم جو حمايتي هو” بس سندس اهو چوڻ هو جنهن تي محترمه بي نظيرڀٽو صاحبه تمام گھڻي ڪاوڙجي پئي هئي ۽ سندس اهو بيان آيو هو ته “اهو لطيف مغل ڪير ٿيندو آهي منهنجي نامينيٽ ڪيل وزير اعلى خلاف بيان ڏيڻ وارو”! اهڙي صورتحال تي ڪنٽرول ڪرڻ لاءِ سائين قائم علي شاهه لطيف مغل نالي ڪنهن به ماڻهو کي سڃاڻڻ کان ئي انڪار ڪري ڇڏيو هو ۽ سائين جن کي ان جي خال ڀرڻ لاءِ ڪو ڪم وارو ماڻهو گھربل هو ۽ ان نموني اهو ڪڻو منهنجي نالي نڪتو هو. سائين قائم علي شاهه صاحب جي ان منشي گيريءَ ۾ مون کي جيڪي انتهائي “عياشي” جا موقعا ميسر آيا هيا انهن ۾ هڪ اهو آواري ٽاورس وارو پروگرام به هو. هونئن اهي منهنجي زندگيءَ جا تمام گھڻا ڏکيا ڏينهن هيا. جن جي هلڪي جھلڪ اڳتي هلي ڏيندس.
منهنجي اندر جيڪي سٺيون يا خراب عادتون رهيون آهن انهن مان ڪجھ هي آهن ته؛ ڪنهن سان ڌوڪو نه ڪرڻ، ڪنهن جي به ڦرلٽ نه ڪرڻ، سبز باغ ڏيکاري اٻوجھ ماڻهن جو جھڳو جھڻ ڪري پنهنجو ڀڀ نه ڀرڻ وغيره ۽ اهي عادتون مون ڪامريڊن جي صحبت ۾ رهندي اپنايون هيون.
اها ته منهنجي خوش قسمتي هئي ته مون کي سٽي ريلوي ڪالوني ۾ پياري دوست گلشير اوڏ جي فليٽ ۾ سائين خالد راڄپر ۽ سائين خادم ٻرڙي صاحب سان بنا ڪنهن ڪرائي جي رهڻ جي سهولت ملي ويئي هئي. هي ٻيو موقعو هو ته مان اتي رهائش اختيار ڪئي هئي. ان کان اڳ 1991ع جڏهن مان نئون نئون ليڪچرار ٿيو هوس ۽ منهنجي پوسٽنگ ميمڻ ڳوٺ جي ڊگري ڪاليج ۾ هئي ته انوقت به ڪجھ عرصو گلشير اوڏ سان ساڳي فليٽ ۾ رهيو هوس. اسان جو اهو فليٽ ٿرڊ فلور تي واقع هو. اسان جي فليٽ جي سامهون واري فليٽ ۾ ڪو ڪشميري رهندو هو جيڪو پڻ ريلوي جو ننڍو ملازم هو ۽ جنهن کي ڌڻ ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين جو هو جن جي نڪن مان سدائين گوبو پيو وهندو هو. گلشير جي فليٽ ۾ سندس وڏي لائوڊ واري ڊيڪ رکيل هوندي هئي ۽ تنهن زماني ۾ عاشقي فلم جا گانا تمام گھڻا مشهور ٿيا هيا جن ۾ هڪ ڪلام هو ته “هان اڪ صنم چاهئي عاشقي ڪي لئي” هلائيندا هياسين سامهون واري فليٽ جي گرائونڊ فلور جي صحن ۾ رهندڙ ٽي چار ڀينرون نڪري اينديون هيون ۽ اسين پنهنجي فليٽ جي درين ۾ وڏين تصويرن جيان ٽنگجي بيهي رهندا هياسين. انهن ڀينرن ۾ هڪ قد جي ڇوٽي ۽ منڊڙي به هئي جنهن جي لاءِ خالد راڄپر اڳ ئي اعلان ڪري ڇڏيو هو ته “ادا اها منڊڙي منهنجي ڀيڻ اٿو”. انهن فليٽن ۾ رهندي هڪ ٻي عياشي به ٿيندي هئي ڀرسان ڪو پير جو مزار هو جنهن تي هر خميس جي رات دير تائين وڏن لائوڊن مان پيا واعظ هلندا هيا ۽ سماع جو خاص انتظام هوندو هو. قلندر شهباز جي ميلي واري مهيني ۾ ته اها خانگاهه پوري مهيني لاءِ آباد رهندي هئي ۽ رات ڏينهن پورو مهينو انهن ڪن ڦاڙ لائوڊن مان ڪالوني جا رهواسي چاهيندي نه چاهيندي فيض حاصل ڪندا هيا. منهنجا هي ٻئي سهڻا ۽ سلڇڻا يار ۽ پارٽنر خالد ۽ خادم ڪينٽ اسٽيشن تي پارسل ۾ ملازم هيا. پارسل ۾ ڪم ڪرڻ انوقت اهڙو ئي “سڻڀو” هو جيئن ڪنهن زماني ۾ ضلع ٽيڪس تي “منشي گيري” هوندي هئي. اها ضلع ٽيڪس واري منشي گيري به مون خوب ڪئي. ضلع ٽيڪس خيرپور وارن جو هڪ ناڪو سينٽرل جيل سکر جي ڀرسان هوندو هو، جتي مون زندگي جا ڪي حسين پل گذاريا هيا ۽ ڪڏهن موقعو مليو ته انهن کي به قلم بند ڪبو. حقيقت اها آهي ته منشي گيري منهنجي رڳ رڳ ۾ سمايل آهي. مان اڄ واضع ٿو ڪيان ته مون سيد قائم علي شاهه جي منشي گيريءَ ڪئي آهي ۽ مون کي اتي گھاريل ڏينهن تي به فخر آهي. مون اتي پنهنجو ڪم ڪيو هو، مون پنهنجي روزي روٽي حلال ڪئي هئي، مون اتي ويهي ٻڌ ڇوڙ وارو وهنوار نه ڪيو هو، نه نوڪرين جو وڪرو ڪيو هوم ۽ نه ئي ڪن پلاٽن تيي قبضا ڪيا هئم. سائين جن جي منشي گيريءَ جي عيوض مون کيس رڳو پنهنجي پڦاٽ فيض علي ڪٽوهر جي نوڪريءَ لاءِ پرزور گذارش ڪئي هئي ۽ افسوس ته سائين جن مون کي ان لائق به نه سمجھيو هو ته منهنجي اها اڪيلي خواهش پوري ڪن ها،. بس مِٺي به ماٺ ته مُٺي ماٺ وانگر اها سرڪاري “منشي” گيري منهنجي ڳچي ۾ پيل هئي جيڪا مون کي هرحالت ۾ نڀائڻي هئي. مان واضع ڪندو هلان ته مان سيد قائم علي شاهه صاحب جن جو ذاتي، سياسي ملازم يا واٺو ڪونه هئس، مان ته سرڪاري ملازم هوس. جنهن کي ڪاليج مان کڻي بنگلي تي ويهاريو ويو هو سوبه پنهنجي خرچ تي. مون جيئن مٿي لکيو آهي ته اهي منهنجا زندگيءَ جا انتهائي ڏکيا ڏينهن هيا. گھڻو تڻو منهنجا کيسا خالي هوندا هيا ۽ مون وٽ ايترو به پئسو ڪونه هوندو هو ته ضروري ڪمن ڪارين لاءِ ڪنهن پي سي او تان ڪا لوڪل ڪال ڪري سگھان. مون منهنجن پيارن پارٽنرن خالد راڄپر ۽ خادم ٻرڙي جن کي تمام گھڻو تنگ ڪري رکيو هو ۽ سندن پاران فليٽ ۾ لڳل پي ٽي سي ايل فون تي ڪالون ڪندو هوس ۽ پوءِ جڏهن ڳرا بل اچڻ لڳا ته دوستن فون تي اهو نوٽيس هڻي ڇڏيو هو ته “ادا هي ذاتي فون آهي ڪا پي سي او ناهي”. سندن ڳالهه سئو نه پر ٻه سئو سيڪڙو صحيح هئي. انوقت مون کي مشڪل سان پائڻ لاءِ ڪي ٻه ٽي جوڙا ڪپڙن جا هوندا هيا جيڪي مان پاڻ ڌوئي پاڻ ئي استري ڪري پائيندو هوس. منهنجا روم ميٽ خالد ۽ خادم پرين پيارا هڪ ڌڪ سان گھٽ ۾ گھٽ پنج ڇهه جوڙا ڪپڙن جا وٺي سبرائي کڻي ايندا هيا ۽ جڏهن مان پنهنجي حيرت جو اظهار ڪندو هوس ته يار چوندا هيا ته “بس چار ڇا ڪيون اهي ويهه پنجويهه جوڙا ئي ته وڃي مس بچيا آهن”! هو صبح سان رڪشا ڪرائي پنهنجي ڊيوٽيءَ تي ويندا هيا ۽ مان پبلڪ ٽرانسپورٽ جي مني بسن ۾ ڌڪا کائيندي سائين قائم علي شاهه جي ڊفينس واري بنگلي تي پهچندو هوس. هڪ دفعي ڪپڙن کي استري پئي ڪيم ته فليٽ ۾ منهنجا ٻه پرين پيارا ڪليگ پروفيسر نوراحمد سومرو ۽ پروفيسر پرويز احمد منگي مون سان ملڻ آيا هيا. مان انوقت ٽوال کي گوڏ طور استعمال ڪندي ڪپڙا استري ڪري رهيو هوس ته انهن مان ڪنهن کي ڪيمرا هٿ ۾ هئي ۽ انهن منهنجي ان حالت ۾ پڪچر ورتي هئي ۽ اها تصوير بعد ۾ مون کي تحفي طور ڏني هئائون جنهن کي مون “زندگيءَ جي ننگي تصوير” جو عنوان ڏئي پاڻ وٽ محفوظ ڪري رکيو آهي. صبح کان شام تائين ڪراچيءَ جي مختلف علائقن ۾ پارٽي جي ڪمن ڪارين سان رهندي اڪثر منجھد جي ماني به نصيب ڪونه ٿيندي هئي ۽ شام جو ٺوٺ جيڏي زبان ڪڍي سهڪندو فليٽ تي ورندو هوس ته خالد ٻرڙو منهنجي خسته حالت ڏسي رحم کائي چوندو هو ته “اچي ويا آهيو ڊپٽي سيڪريٽري صاحب”. مون وٽ ڏيڻ لاءِ ڪوبه جواب نه هوندو هو. سائين قائم علي شاهه صاحب کي مون ڪيئي ڀيرا چيو ته “قبلا منهنجي اقتصادي مدد ڪريو، مان تمام گھڻي ڏکي حياتي پيو گذاريان” پر سائين جن ٻڌي اڻ ٻڌي ڪري ڇڏيندا هيا. جڏهن اهي سور مان پنهنجي تمام پرين پياري سائين شاڪر شاهه صاحب سان اوريا هيا جيڪو انوقت اڃا پ پ پ ۾ هيو ته موصوف چيو هو ته “جيڪڏهن سائين مون کي چئي ته مان اوهان کي هر مهيني پنهنجي رائلٽي جي ٺيڪي مان پنج هزار روپيا ڏيندس” ۽ پوءِ اها ڳالهه طئي به ٿي هئي پر اهي پنج هزار روپيا رڳو مون کي هڪ دفعو مليا هيا، ٻئي دفعي موڪليل اهي پئسا رستي مان ئي ڪو مير صاحب اڏاري ڇڏيا هيا. مان ته اڃا تائين خالد راڄپر کان ڇهه سئو، خادم ٻرڙي کان هڪ سئو ۽ يونس کورکاڻي کان ورتل هڪ هزار به موٽائي نه سگھيو آهيان.
ہم کہاں کے دانا تھے کس ہنر میں یکتا تھے بے سبب ہوا غالبؔ دشمن آسماں اپنا.
ڪراچي ڊائري؛ ٽين وک
ڪراچي سفر جي ڊائري جي ٽين وک
ڪراچيءَ جا جيڪي مختلف روپ ۽ رنگ آهن انهن ۾اسر ويل کان صبح تائين سانت واري ڪراچي به آهي جڏهن ان جا روڊ ويڪرا ٿي ويندا آهن، ويڪرن روڊن جي ڀرپاسي سيمنٽ جي بئنچن ۽ باغيچن جي پوکيل ڇٻر تي ڪيئي نڌڻڪا انسان آهليا نظر ايندا آهن بس اهو کن پلڪ جو قصو هوندو آهي جيئن ئي ستل ۽ آرامي ڪراچيءَ ۾ ڀاڄ پوندي آهي ۽ هر قسم جون گاڏيون ماڪوڙن وانگي ٻرن مان نڪري هڪ اڻ کٽ لائين جوڙي روڊن تي ڊوڙڻ لڳنديون آهن ته اهي روڊ سسي ايترا ته سوڙها ٿي پوندا آهن ته هڪ پاسي کان ٻئي پاسي ڏانهن لنگهي وڃڻ ئي مسئلو بڻجي پوندو آهي. مان جڏهن فريئر لئبرري ۽ هال کي آخر الوداع چئي عبدالله هارون روڊ تي چڙهيو هوم ته اهي مهربان روڊ هيا ۽ مان هيس بس ڏيئي وٺي ڪجھ نوجوان سائيڪلسٽ گڏيا هيا جيڪي صبح جو سويل پنهنجي جسماني ساخت کي مضبوط بڻائڻ خاطر کليل روڊن تي لاابالي نموني ڊوڙي رهيا هيا. جيئن ته ان ڏينهن آچر هو ۽ آچر رات ڪراچيءَ جا ماڻهون دير تائين جاڳيل ئي رهندا آهن جو ٻئي ڏينهن تي کين ڪم ڪار سان وڃڻو ناهي هوندو. ان ڪري ان ڏينهن ڪراچي ٿوري دير سان جاڳندي آهي. اتي ئي مون کي ڪيئي پراڻيون عمارتون نظر آيون هيون جن مان هڪ ميٽرو پول هوٽل جي عمارت به هئي جيڪا هاڻي خالي ڪرائي ويئي آهي جنهن تي هاڻي ترقياتي ڪم هلي پيو. ميٽروپول هوٽل ڪراچي شهر جو هڪ حسين، چمڪندڙ ۽ روشن ستارو رهيو آهي. انگريزيءَ جي اکر وي اسٽائيل ۾ جڙيل ان جي عمارت جي چئني پاسي مصروف روڊ آهن. خدا ڪري اسان جي ماڻهن کي ڪو هوش اچي ۽ اهي ميٽرو پول جي عمارت جي نئين سر اڏاوت ۽ سجاوت ته ڀلي ڪن پر اهي سندس اصلي تاريخي حسن سان ڇيڙ ڇاڙ نه ڪن ته بهتر ٿيندو. اهڙي ڇيڙ ڇاڙ اسان جي هندو برادريءَ پاران سکر جي مصروف ترين غريب آباد علائقي گردوارا روڊ تي جڙيل حسين گردواري سان ڪئي ويئي آهي ۽ ان جي تاريخي سڃاڻپ واري حسين عمارت تي لوهي هٿوڙا هڻي برباد ڪري دڪان جوڙيا ويا آهن. مون اهوتاريخي هاڃو جڏهن سوشل ميڊيا تي ونڊيو هو ته منهنجا سيٺياڀائي مون تي ڪافي ڪاوڙيا هيا ۽ سابق قومپرست رهندڙ انهن هندو ڀائرن سان جڏهن پياري ستار زنگيجي ڪچهري ڪرائي هئي ته مون کي سندن ذهن کوکلا نظر آيا هيا، کين ان ڳالهه جي ذري به پرواهه نه پئي لڳي ته ڪن عمارتن جو حسن سندس اصليت ۾ هوندو آهي. کين انساني ڀلائيءَ جا انومان ته کڻي هيا پر کين پنهنجي سنڌي ثقافتي ورثي جي اهميت جو ڪو ٽڪو به احساس نه هئو. ڪراچي، حيدرآباد يا سکر هجي اسان جي بلڊرس کي گھرجي ته اهڙين پراڻين عمارتن جي نئين سر اڏاوت وقت يا انهن جي مرمت ڪرڻ وقت انهن جي اصلي حسن کي برباد نه ڪن. صدر ۽ ان جي آس پاس تمام گھڻيون عمارتون آڳاٽيون اڏاوتون ماضيءَ جي شاندار آرڪيٽيڪچر حسن جو شاهڪار آهن ۽ يادگار آهن. اهي عمارتون ڪراچيءَ جي اوج وارن خوشحال ڏهاڙن ۾ شهرين جي خوش ذوقيءَ جا شاهد آهن. اهي عمارتون اسان کي ٻڌائين ٿيون ته انهن ۾ رهندڙ ڪيڏا نه نفيس هيا، ڪيڏا نه حسن پرست هيا، ڪيڏا نه باذوق هيا جن کي پنهنجي گھرن جي بالڪونين، درن، درين ۽ ڇتين جو ڪيترو نه خيال هوندو هو. مان هاڻي تصوراتي دنيا ۾ جڏهن انهن عمارتن جون قطارون پنهنجي ذهن ۾ جوڙي ڪراچيءَ جي مختلف پاڙن جي رهائشن جو نقشو ٿو جوڙيا ته مون کي اڄ جي جديد يورپ جون مهانگيون ڪالونيون نظر ٿيون اچن. وڏا وڏا بنگلا، کليل ورانڊا، ورانڊن ۾ پوکيل گل ٻوٽا، بنگلن جون خوبصورت بالڪونيون ۽ انهن ۾ پنهنجي خوبصورت ونين سان ويٺل خوش لباس انسان جن جي لاءِ ڪاٺ مان جڙيل خوبصورت ڪٻٽ جن ۾ ڪتاب ۽ ڪتابن سان گڏ گرامو فون، طبلا، هارمونيم، گٽار ۽ پڻ سهڻيون ميزون جن تي ڪافي، فروٽ، گل دستا، شراب جون بوتلو، ڀريل جام نظر پيا اچن. سامهون واري عمارت تان ڪو ننڍڙو شهزادو وري ڪراچي اندر سدا گھلندڙ پربهار هوائڻ ۾ لغر اڏاري رهيو آهي، او هو ان کان ٻئي بنگلي تي ڪا ناري پنهنجي تازل ڌوتل ڪپڙن کي هوا ۾ ڇنڊڪو پئي ڏئي ته ڪپڙن سان گڏ سندس جسم مان پڻ پاڻي ڦڙا آس پاس خوشبوءِ ڦهلائڻ جو ڪم پيا ڪن. اڄ جڏهن انهن ڀرندڙ ۽ ڪنهن ڪراڙيءَ بيواهه جيان آسن ۽ اميدن کان خالي حسين عمارتن کي تخليقي حسن کان وانجھيل، بي ڊولين واپاري مقصدن لاءِ جڙندڙ عمارتن جي گھيري ۾ ڏسندو آهيان ته ائين لڳندو اٿم ته اهي معصوم ۽ حسين هرڻيون خونخوار بگھڙن جي بکايل ٽولن وچ ۾ اچي ڦاٿيون هجن. انهن نين عمارتن جي جڙت جو مقصد ماڻهن کي سهولت پهچائڻ يا کين لڀائڻ بدران وڌ کان وڌ ڦرلٽ جو عنصر نمايان هوندو آهي. هاڻي ائين به ناهي ته سڀ نيون عمارتون بدصورت هجن انهن نين پلازائن ۾ ڪيئي نيون جڙيل شاندار، جاذب نظر ۽ خوبصورت اڏاوتون به آهن جيڪي جديد دنيا جي سمورين سهولتن سان سينگاريل آهن. ميٽرول پول جي پاسي ۾ هڪ ٻي وڏي شاندار عمارت آواري ٽاورس جي آهي. بهرام آواري جي دوستن جو اهو هوٽل ڪراچيءَ جي هڪ اوچيءَ ٽڪريءَ تي جڙيل آهي. ان عمارت جي چوٽيءَ تي رات جو ڊنر ۽ بوفي جو انتظام به ٿيل هوندو آهي. ان سان ڳنڍيل پنهنجي هڪ خوبصورت ياد ايندڙ دفعي اوهان سان ونڊيندم.
12 آڪٽوبر 2017ع جي ڏينهن تي شاهه عبدالطيف يونيورسٽيءَ جي سينيٽ ۽ اڪيڊيمڪ ڪائونسل لاءِ اليڪشن ٿيندي جنهن ۾ يونيورسٽي سان گڏ ڪاليج سائيڊ جي ليڪڇررس ۽ پرنسپلس لاءِ پڻ ڪي جايون مخصوص ٿيل آهن.
مان گھڻي ڊيگهه کان پاسو ڪندي بس اهو لکندس ته اسان جي عزت وارن پروفيسرن ۽ پرنسپل صاحبان کي گھرجي ته پنهنجو قيمتي ووٽ سوچي سمجھي ڏين. هونئن اڪثر ڪري اسان جا دوست سوچڻ سمجھڻ بدران پنهنجو قيمتي ووٽ ڪن اڳواڻن جي آشيرواد تي اڇلي ڇڏيندا آهن ۽ پوءِ اسان جا اهي چونڊيل نمائندا اتي ڪوبه ٻوٽو ٻاري نه سگھندا آهن، جنهن ڪري ڪنهن به قسم جي مثبت تبديلي ڏسڻ ۾ نه ايندي آهي ۽ اسان مان اڪثر دوست پوءِ اهو روئڻو پيا روئندا آهن ته يونيورسٽي انتظاميه جو اسان جي ڪاليج سائيڊ جي دوستن سان رويو انصاف ڀريو ناهي.
مون اڳ به اها ڳالهه لکي هئي ۽ مون اها ڳالهه پنهنجي پرين پيارن دوستن سان روبرو به ڪئي هئي ته دوستو ڏيو خبر هي جيڪي اوهان اڪيڊيمڪ ڪائونسل ۽ سينيٽ ۾ جن دوستن کي ووٽ ڏياريندا آهيو ته انهن جي چونڊ لاءِ اوهان ڪي معيار به مقرر ڪندا آهيو يا نه؟ منهنجي پرين پياري جو اهو چوڻ هو ته ڪوبه معيار ناهي هوندو اسين جنهن کي وڻون ان کي چونڊرائيندا آهيون. ان جو ٻيو مطلب ته اڪيڊيمڪ ڪائونسل ۾ چونڊيل نمائندا ڀلي ته ڪريڪيولم جي الف بي کان به واقف نه هجن، کين نصاب، انهن جي اهميت، انهن ۾ واڌارن ۽ سڌارن جي ڀلي سڌ نه هجي پر اهي جيئن ته ڪن اڳواڻ دوستن به قابل قبول آهن ان ڪري کين چونڊرائبو رهيو آهي. ان کان سواءِ هو جيڪو اعلى ترين ادارو سينيٽ آهي ان ۾ پڻ جيڪڏهن اسان جا نمائندا اکيون ٻوٽي ويٺل هوندا ۽ ڪنهن به قسم جي جائز مطالبي کي پيش ڪرڻ ۽ مڃرائڻ جي قابل نه هوندا ته پوءِ اهو ئي حشر ٿيندو جيڪو اسان اکئين ڏسون پيا.
تازو سپريئر سائنس ڪاليج خيرپور ۾ سکر ريجن جي ڪاليج پرنسپلس جو جيڪو اجلاس ٿيو هو ته اهو اسان جي اڳواڻن پاران يونيورسٽي انتظاميه معاملن کي ڊيل نه ڪري سگھڻ ۽ پنهنجي ناڪامي جو کليل اظهار هو. اسان جي اڳواڻن اسان کي اهو ٻڌايو هو ته يونيورسٽي جي چار ارب بجيٽ مان ٻه ارب ڪاليج سائيڊ ڏئي پئي (مون کي انهن انگن اکرن جي صحت جي ڪا خبر چار ناهي ته صحيح آهن يا غلط پر جيئين ته اهي لفظ سکر ريجن جي سپلا جي صدر صاحب جا هيا ان ڪري انهن کي غلط به نه ٿو چئي سگھجي) پر افسوس ته ايڏي وڏي ڪنريبيوشن کان پوءِ به اسان کي ملي ڇا ٿو؟
اسان جي اڳواڻن عزت واري وي سي صاحبه سان ٿيل سندن ميٽنگس جي منٽس جا حوالا به ڏنا پر انهن منٽس تي عمل نه ٿيو ته اها غير تسلي بخش ڪارڪردگي ڪنهن جي کاتي ۾ وجھجھي؟ رڳو يونيورسٽي انتظاميه جي يا ان ۾ اسان جي تنظيم جي سينٽ ۾ چونڊيل نمائندن جو به ڪو قصور آهي؟
هاڻي جڏهن هڪ دفعو وري اهو عمل ٿي رهيو آهي ته مون کي انتهائي افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته اسان جي تنظيم سپلا (جيڪا اقتدار ۾ آهي) انهن دوستن ڪي ماڻهون (جن کي مان ذاتي طرح سڃاڻا) ته اهڙا نامينيٽ ڪيا آهن جن جو تعلق نه ته تعليم سان نه وري تعليمي سڌاري سان آهي...افسوس صد افسوس
جيئن ته جيڪي اڪيڊيمڪ ڪائونسل ۽ سينيٽ لاءِ نامينيٽ ڪيل (ٻنهي گروپن) اڪثر دوستن متعلق مون کي ڪا خاص ڄاڻ ناهي ان ڪري انهن لاءِ ته مان ڪجھ چوڻ يا لکڻ جهڙو ناهيان پر ڊاڪٽر پروفيسر عبدالقادر چاچڙ صاحب پرنسپل گورنمنٽ ڊگري ڪاليج گھُوٽڪي هڪ انتهائي اهل اميدوار آهي. هي مان ان ڪري نه ٿو لکان ته ڊاڪٽر صاحب منهنجو دوست آهي (دوست ته سڀئي آهن) يا مان هِن يا هُن گروپ جي نمائندگي ٿو ڪريان پر هي ڳالهه مان ميرٽ کي سامهون رکي لکي آهيئ
چاچڙ صاحب پي ايڇ ڊي هولڊر آهن
چاچڙ صاحب سمنڊ جي تري ۾ ٻڏندڙ ڪاليج کي آسمان جي بلندين تي اچي پهچايو آهي
ڊاڪٽر صاحب وٽ اها جرئت آهي ته ڪنهن جي به اڳيان ۽ ڪنهن کي به بنا هٻڪ ۽ ڊپ ڊاءَ جي سچ چئي ڏي
ڊاڪٽر عبدالقادر چاچڙ هڪ بهترين ليکڪ پڻ آهن
اهي سنڌي جريدي شريعت جا ايڊيٽر پڻ آهن
انتهائي ملنسار ۽ قرباني جي جذبي سان ٽمٽار آهن
ان ڪري مان تعليم دوست، سپلا دوست، ادارن جي بحالي جو درد رکندڙ پرنسپل دوستن کي گذارش ڪندس ته اوهان پنهنجو هڪ قيمتي ووٽ ڊاڪٽر عبدالقادر چاچڙ کي ضرور ڏجو باقي جنهن کي به مناسب سمجھو ڏئي ڇڏجو.
اميرگل ڪٽوهر
پرنسپل
گورنمنٽ ڄام ممتاز حسين ڏهر ڊگري ڪاليج اوٻاوڙو
Thursday, September 24, 2020
ڪراچي ڊائري قسط ٻي...
جڏهن فريئر هال ۽ لئبرري وٽ پهتو هوم ته اڃا اتي جي حساب سان سويل ڀرو هيو، لئبرري جي باغيچي ۾ هر بئنچ تي ڪونه ڪو بي گھر آهليو پيو هو، پاسي ۾ ٻار فوٽ بال ۽ ڪرڪيٽ راند سان گڏ ڦوٽوگرافي ڪري رهيا هيا. هن لئبرري جي صحن ۾ پڻ آچر ڏينهن پراڻن ڪتابن جي نمائش لڳندي آهي ان لاءِ ٽينٽ ته لڳائي ويئي هئي ۽ ڪاٺ جون ميزون مزدائن تان لهي رهيون هيون پر اڃا انهن مٿان ڪتاب سجايا ڪونه ويا هيا. انوقت منهنجي سامهون ڪو خدا جو بندو باغيچي ۾ رهندڙ ڪبوترن، ڪانون، ڪٻرين، جھرڪين جي خاندانن کي داڻو ڏيئي رهيو هو. هي ڪراچي به عجيب آهي جتي ماڻهو پکين کي داڻو پاڻو ڏيندا آهن پر ساڳيو داڻو پاڻي انسانن کان کسي وٺندا آهن.
هن خوبصورت، تاريخي عمارت اندر ته مان ڪڏهن به ناهيان ويو پر ان لئبرريءَ جي باغيچي سان منهنجون ڪيئي يادون جڙيل آهن. ڪو وقت هو ته هن لئبرري جي بلڪل سامهون آمريڪن ڪائونسل وارن جي آفيس هوندي هئي جيڪا ميريئٽ هوٽل سان لڳ هئي ۽ انهن جي بلڪل پوئين پاسي وزيراعلى هائوس جڙيل آهي مظبوط حفاظتي اپائن خاطر اهو آمريڪن ڪائونسل خانو هاڻي مائي ڪولاچي روڊ ڏانهن منتقل ڪيو ويو آهي. هي انوقت جي ڳالهه آهي جڏهن اها آمريڪن ايمبيسي اتي ئي هئي ۽ ان جي دروازي تي وڏو دهشت گرد حملو ڪيو ويو هو جنهن ۾ ڪيئي فرانسيسي مارجي ويا هيا. انوقت اها لئبرري ۽ اهو باغيچو عام ماڻهن لاءِ بند ڪيو ويو هيو ته جيئن آمريڪي ڪائونسل خاني تي ڪو ٻيو دهشت گرد حملو نه ٿي سگھي پر انوقت اسان کي ان مامري جي خبر نه هئي ۽ جيئن اڄوڪي ڏينهن تي اٺ بي مهار وانگر لڏندو لمندو هت پهتو آهيان ان دئور ۾ پڻ پنهنجي پياري دوست عزير سومري سان گڏ ساڳي نموني ۽ ساڳي روٽ سان پنڌ ڪندي ان باغيچي ۾ پهچي ڦوٽوگرافي جي شروعات ئي مس ڪئي هئم ۽ مون ان لئبرري جي هڪ تصوير ئي مس ورتي هئي ته هيڪڙ ٻيڪڙ بئنچن تي ويٺل ماڻهن مان هڪ اتان اٿي اچي اسان سان مليو هو. هن اسان کي پنهنجو تعارف ڪرائڻ لاءِ چيو ۽ جواب ۾ مون کيس ٻڌايو هو ته مان ڪاليج ۾ پروفيسر آهيان جنهن تي هن چيو هو ته “مجھے یقین ہے کہ آپ شریف شہری ہیں، یہ ایریا عام لوگوں کے لئے بند کیا گیا ہے، تو آپ کی حفاظت کے لئے ضروی ہے کہ آپ جلد سے جلد یہاں سے چلے جائیں، یہ جو آپ دیکھ رہے ہیں لوگ بیٹھے ہوئے ہیں سب کسی نہ کسی ایجنسی کے لوگ ہیں، آپ کے پکچر لینے سے پہلے آپ کی دس پکچرس نکل چکی ہوں گی” سندس اهڙي خوفناڪ منظر ڪشي بعد اسان جو ساهه صفا سڪي ويو هو ۽ مون کيس چيو هو ته “اسان مان هٿ ڪڍ ۽ پوءِ اسان جو ڀڄڻ ڏس” ، هو جيڪو ضيا هيو نه ان دنيا جهان جا ڏچا اسان ماڻهن جي ڳچيءَ ۾ سرڪڻ ڦاهي جيان ڦٽ ڪري ڇڏيا هيا. هو پاڻ ته آسمان جي وسعتن ۾ باهه ۾ جلي ڪوئلو ٿي ويو هو پر اسان ماڻهن لاءِ سندس ٻاريل باهه اڳ جيان اڄ به ٻري رهي آهي ۽ ان جي تپش ان ڏينهن پڻ اسان باغيچي ۾ محسوس ڪئي هئي، ان کان اڳ جو اسان ان باهه ۾ سڙي خاڪ ٿي وڃو ها بنا دير اتان پنهنجا پير ڊاهي اچي زينب مارڪيٽ جي گارمينٽس جي دڪانن تان ونڊو شاپنگ ڪرڻ لڳا هياسين. شڪر آهي رب جو هاڻي هي لئبرري ۽ باغيچو عام ماڻهن جي لاءِ کليل آهي جتي زندگيءَ جا سمورا رنگ پنهنجي پوري رعنائين سان ظاهر ٿيندا آهن. هتي جوان، پڪا پوڙها، جوڙا هر قسم جا ماڻهو اچي آسيس وٺندا آهن. هڪ خوبصورت عمارت، ناياب وڻن جون ٿڌڙيون ڇائون، ڦوهارا هجن ته انسان ته انسان پکي به اچي اتي سڪون حاصل ڪندا آهن. جت ڪتاب هجن، گل هجن، سهڻا انسان ۽ پکي هجن ته ڌرتيءَ تي ان کان وڌيڪ جنت ڪهڙي هوندي!
هڪ ٻئي دفعي جي ڳالهه آهي اهو به آچر جو ڏينهن هيو. مون اها رٿا جوڙي هئي فريئر هال واري پراڻن ڪتابن جي نمائش کي ڏسي پوءِ صدر واري بازار ۾ ويندس سو جڏهن ڪلاڪ ڏيڍ ڪتابن جي جانچ جونچ مان واندو ٿيس ته باغيچي کي گھمڻ ۾ لڳي ويس. اتي ڀرسان ئي آرٽسٽيڪل انداز سان خوبصورت پاڻيءِ جا ڦوهارا لڳل هيا جن ۾ ننڍڙا ننڍڙ بت جوڙيل هيا اهي ڏسي رهيو هوس ته اتي ئي هڪ جينز پاتل نوجوان به ساڳين شين کي ڏسي رهيو هو ته ان سان عليڪ سليڪ ٿيڻ بعد تعارف ٿيو. هن ٻڌايو ته هو شاگرد آهي ۽ ڪٿي ڪو ڪم ڪار به ڪري پيو، مون کيس ٻڌايو ته مان پروفيسر آهيان. هو مون سان وڏي احترام سان پيش آيو ۽ مون کان منهنجي عمر ۽ صحت جي ڇڱ ڀلائيءَ متعلق سوال ڪري رهيو هو. اسان ۾ هڪ قسم جي واقفيت ٿي ويئي، سندس خواهش تي مان کيس پنهنجو موبائيل جو نمبر ڏنو ۽ هن منهنجي نمبر تي ڪال ڪئي ته مان به سندس نالو سيو ڪري ڇڏيو هو. مون کان بعد ۾ هُن پڇيو ته هاڻي اوهان ڪيڏانهن ويندا مون کيس چيو ته مان هاڻي صدر جي پراڻن ڪتابن واري بازار ويندس ته هن مون کي چيو ته هو به ان پاسي ويندو جيڪڏهن مان چاهيان ته ساڻس گڏ هلي سگھان ٿو. مون کي ڀلا وري ڪهڙو اعتراض ٿي سگھيو پئي سو سندس موٽر سائيڪل تي ويهي رهيس. مون کي اهو محسوس ٿيو ته هو ٿورو پوئتي کسڪي آيو هو مان اڃا ٿورو پوئتي هليو ويس ته هو وري به پوئتي سرڪي آيو ۽ وضاحت ڪيائين ته سندس موٽر سائيڪل جي سيٽ ٿوري ٽيڙي آهي ان ڪري هو پوئتي ٿي ڪري بائيڪ کي ٿو هلائي. جيئن تيئن صدر پهچي مان ساڻس موڪلائي صدر جي آچر بازار ۾ پراڻن ڪتابن مان پنهنجي پسند جا ڪتاب ڳولهڻ کي لڳي ويس ته ٿوري دير ۾ سندس ڪال آئي ۽ هاڻي هو کلي ڳالهائي رهيو هو ۽ هُن مون کا پڇيو ته “ڇا مون کي ڇوڪري بازيءَ جو شوق آهي؟” انوقت مون کي احساس ٿيو هو ته سندس موٽر سائيڪل بدران ڪا ٻي شيءِ ٽيڙي هئي مون کيس ٺڙٺپ جواب ڏنو ۽ کيس چيو ته مون کي افسوس آهي ته مان اوهان جي “معصوم” خواهشن کي پورو ڪرڻ جي لائق ناهيان ۽ ائين منهنجي کانئس جان ڇٽي. مون ڪيئي وڏي عمر جا ان قسم جا “موالي” ڏٺا آهن جيڪي پنهنجي زمين جي آبياريءَ لاءِ پريشان هوندا آهن. ننڍي وهي ۾ پاليل اهي شوق عمر جي آخري حصي ۾ ماڻهو لاءِ خواريءَ جو سامان بڻجي پوندا آهن. ڇوڪري بازيءَ جو وهنوار پياري پاڪستان ۽ سنڌ ۾ خيرن سان چوٽ چڙهيل آهي. اسڪول، مدرسا انهن جا خاص اڏا آهن. اهو اسان جي سماج جو هڪ منافقاڻو اميج آهي. اسين اخلاقيات جا وڏا مبلغ ته آهيون پر دنيا جي باٿ روم جيئن ته هاڻي خانگي ناهي رهي جتي اسين سڀ ننگا بيٺا آهيون پنهنجي سمورين بدعمالين سان گڏ، اتان سڀ خبرون پوري ثبوت سان مليو وڃن. اتفاق سان آغا قيوم جو “اگھاڙو سچ” اڄ ڪالهه منهنجي مطالع هيٺ آهي جنهن ۾ اسان جي سماج جي اصلي تصوير لفظن ۾ چٽيل آهي. هي ڪهڙي قسم جو سچو انسان آهي جنهن سڀ کان اول پنهنجا سڀ عيب ثواب ظاهر ڪيا، جنهن ٻڌايو ته ڪيئن هڪڙي استاد تيرهن سالن جي عمر ۾ کيس ان راهه سان لڳايو ۽ پوء اهو عمل کان عادت کان وڌي سندس عضوو ٿي پيو هو ته هن ڪنهن سخي جيان پنهنجو جسم هر ڪنهن جي حوالي ڪيو ۽ جيڪي کانئس فيضياب ٿيا يا جيڪي پاڻ اهڙي لذت حاصل ڪري ويا سڀني جو اڇو ڇٺو رکي ويو آهي هي آغا قيوم جي ڪتاب ۾ ڪيئي اسان جا اديب، دانشور، ملان مولوي، قومپرست، ترقي پسند الف اگھاڙا ٿي بيٺا نچن. جيئن ته اسان جو سماج منافق سماج آهي جنهن ۾ اسين سڀئي گناهه ڪري پنهنجو پاڻ کي آب زم زم مان ڌوتل ظاهر ڪندا آهيون ان ڪري هن سماج اندر رهندڙ منهنجا نيڪو ڪار ننڍڙن معصومن جي زوري زنا ۽ قتل وارن وارڌاتن کي ٻنجو ڏيڻ يا گھٽ ڪرڻ واري منهنجي ان تجويز ته جسم فروشيءَ کي قانوني بڻايو مون سان ڪڏهن متفق ٿيا نه ڪڏهن ٿيندا، ڀلي قيامتون گذري وڃن پر اسان کي ڏيکاءُ اهڙو ڏيڻو آهي ته اسين عظيم آهيون.
دوستو معاف ڪجو مان پنهنجي سفر جي ساروڻين ۾ جذبات جي وهڪري ۾ وهي اوهان کي هن ڪنٽروورشل بحث ۾ اجايو گھلي ويو هوم، باقي پوءِ ڇا ٿيو ان جو احوال سڀاڻي واري قسط ۾ پڙهندا....
Wednesday, September 23, 2020
ڪراچي ڊائري قسط پهرين
ڪراچي ڊائري
قسط پھرين
10 سيپٽمبر 2018ع جي ڏينهن تي سيد سردار شاهه صاحب، سنڌ جي تعليم لاءِ چونڊيل نئين وزير سموري سنڌ جي ڪاليج پرنسپلس جو هڪ سيمينار اسڪائوٽ هال نزد سنڌ اسمبلي جي رکايو هو جنهن ۾ مون به شرڪت ڪئي هئي. ان کان ڪجهه ڏينهن اڳ به مان، اسان جي پياري نويد ڪٽوهر کي چين روانو ڪرڻ لاءِ ڪراچي آيا هياسين. هت ڪراچي ياترا جي انهن يادگيرين کي سراسري نموني قلم بند ڪيو هوم انهن کي ونڊيان ٿو.
2018/9/9
قلندري هوٽل ڪينٽ ريلوي اسٽيشن ڪراچي
هنوقت ڪراچيءَ جي موسم خوشگوار آهي، ٿورو جھڙ آهي ۽ تيز هوا گھلي رهي آهي. سکر کان ڪراچي تائين سکر ايڪسپريس جي لوئر اي سي ۾ ڪنهن قدر آسائتو سفر رهيو. ڪنهن قدر ان ڪري ته رات جو دير سان جڏهن ايرڪنڊيشن ڪري ماحول تمام گھڻو ٿڌو ٿي ويو هو ته مون وٽ ان کان بچاءُ لاءِ هڪ ننڍڙو مفلر جهڙو اجرڪ هو ۽ ان سان پير پئي ڍڪيم ته سينو ۽ مٿو نه پئي ڍڪجي سگھيا ۽ جڏهن مٿو پئي ڍڪيم ته پير جهڙو برف ٿيو پئي ويا. اسان جي ريلن يا بسن وارن ۾ اهو ٽڪي جو به احساس ناهي ته ايرڪنڊيشن جي معنى رڳو ٿڌ ناهي پر ان جي معنى اها هئڻ گھرجي ته جڏهن ٿڌ هجي ته ماحول ۾ گرمائش ڏجي ۽ جڏهن گرمي هجي ته ٿڌڙي هوا جون لهرون ڏجن. پر مون اڪثر مشاهدو ڪيو آهي ته خاص ڪري ايرڪنڊيشن ڪوچ سروس سياري ۾ پڻ ايرڪنڊيشن هلائي ماڻهن کي قلفي بڻائي رکندا آهن، مون جهڙي ڪنهن بي افعالي، گرم ڪپڙو کڻي نه ايندڙ لاءِ ته اهو سفر ڪنهن آزار کان گھٽ ناهي هوندو. بهرحال سکر ايڪسپريس وارو سفر ايڏو شديد نه هيو ته برداشت ڪري نه سگھان ها. ڪالهه سکر ايڪسپريس جي ٽڪيٽ پاڪ ريلوي ۾ ڪم ڪندڙ، نثري نظمن جي ڀلوڙ شاعر، اديب ۽ ڀائرن جهڙي دوست حبيب ساجد بوڪ ڪرائي ڏني هئي ۽ ڊي ايس ريلوي آفيس، سکر ريلوي اسٽيشن ۽ ايوب گيٽ واري ٽڪنڊي تي جڙيل هوٽل تي چانهه پيئڻ کان هڪ اهڙي بيماريءَ جو ذڪرڪري انڪار ڪيو هو جيڪا کيس ٿيڻ نه گھربي هئي. اڳ جڏهن به کيس سٺي چانهه ملندي هئي ته پنهنجي مخصوص انداز ان جي هن نموني تعريف ڪندا هيا ته “چانهه بهترين پر ٿورڙي هئي”.
سکر ايڪسپريس ۾ رات جو سوچيو هوم ته صبح جو سويل اٿي ريل جي باٿ روم ۾ ڏندڻ ۽ شيو ڪندس، ڇو ته سمورين ايندڙ ويندڙ گاڏين ۾ پاڻيءَ جو بندوبست حيدرآباد يا ڪوٽڙيءَ ۾ ڪيو ويندو آهي، پر جڏهن باٿ روم ۾ پهتس ته ۽ اتي لوئر اي سي ۾ نام نهاد معزز مسافرن پاران ڪيل گند ڏٺم ته ڏندڻ ۽ شيوُ ڪرڻ تي بعد جا مسئلا هيا پيٽ جو بار هلڪو ڪرڻ تان ئي ارواح کڄي ويو. نرگسيت جي مرض ۾ مبتلا هن بي افعالن ماڻهن کي ڇا چئجي جن جي ڳالهه ڳالهه ۾ مذهبي فرمان هوندا آهن ۽ عمل زيرو، اسلام صفائيءَ کي اڌ ايمان جو درجو ٿو ڏئي جيڪو اسان ۾ بلڪل ناهي. منهن تي پاڻيءَ جو ڇنڊو هڻي منهن ڀيلو ڪري واپس وريم ۽ پوءِ سوچيم ته اڄوڪي ڏينهن تي جيڪڏهن ڏندڻ نه ڪيم، ڏاڙهي ڪونه ڪوڙيم ۽ تڙ نه ڪيم ته ڪو آسمان ٽٽي ڪونه پوندو ۽ ٻيو ته ماڻهن جي سمنڊ ڪراچيءَ ۾ هر ماڻهو کي ايترا ته خفا آهن جو هو ٻين ماڻهن جي ايترين ننڍڙين ننڍڙين ڳالهين تي ڌيان ئي ناهي ڌريندو بس ڏيئي وٺي اهو ٿيندو آهي ته ماڻهو نفسياتي طرح پنهنجو پاڻ مطمئين رهندو آهي.
هن دفعي ڪراچي ياترا سرڪاري سڏ تي ڪئي اٿم.سڀاڻي 10 سيپٽمبر 2018ع تي تعليم جي نئين وزير سنڌ جي سمورن ڪاليجن جي پرنسپلس جي هڪ گڏجاڻي ڪوٺائي آهي ۽ مان به ان ۾ شرڪت ڪرڻ لاءِ هتي پهتو آهيان. هتي هڪ ڏينهن اڳ ۾ آيو آهيان ته ان جو سبب هي آهي ته آچر موڪل جو ڏينهن آهي، ان ڏينهن تي ٿورو گھڻو گھمي ڦري سگھان، صدر ۾ پراڻن ڪتابن جي آچر بازار جو چڪر هڻا، ڪا فلم وغيره ڏسان. سو سوچيو اٿم ته ڪينٽ کان صدر تائين پيرين پنڌ شروع ٿو ڪيان، هونئن به اڄوڪو ڏينهن مون کي ڪو ڪم ڪار ناهي بس وقت گذارڻو آهي. حقيقت هي آهي ته ڪراچيءَ شهر ۾ مون تمام گھڻو پنڌ ڪيو آهي. تين هٽيءَ کان صدر، صدر کان ٽاور،ٽاور، کان کاردار، ميٺا در، بولٽن مارڪيٽ جھونا مارڪيٽ، نيپئر روڊ کان لي مارڪيٽ، لي مارڪيٽ کان چاڪيواڙهه، ميران ناڪه، بڪرا پڙي ۽ اتان وري صدر، سنڌ سيڪريٽريٽ، هاءِ ڪورٽ، سٽي ڪورٽ، لائيٽ هائوس، پاڪستان چوڪ، اردو بازار، صدر کان ڪلفٽن، سٽي ريلوي ڪالوني کان صدر، ڪينٽ اسٽيشن، گرين ٽائون کان شاهراهه فيصل، پي آءِ اي ڪالوني، ملير کان حاجي رحيم جوکيو ڳوٺ، فيڊريل ڪيپيٽل ايريا سان گڏ فيڊريل بي ايريا جو سمورو جهان، جهڙوڪر مُڪه چوڪ، عائشه منزل، نصير آباد، انچولي، نارٿ ناظم آباد تائين ويندي منهنجي قدمن جا نشان ملندا. انهن رولهڙن ڪري ڪراچي جو نقشو منهنجي ذهن جي ياداشت واري خاني ۾ ان نموني فٽ ٿيل آهي جهڙوڪر خيرپور ۽ سکر هجن. ڪراچي مون کي مهربان ۽ پنهنجي گھر ۾ هئڻ واري احساس وانگر لڳندو آهي.. مون کي حيدرآباد ڏکيو لڳندو آهي، اتي گھمندي ڀلجي پوندو آهيان ڇوته اتي پيرين پنڌ گھٽ ڪيو اٿم.
هنوقت هي لفظ قلندري هوٽل تي ويٺو لکان جنهن تي گراهڪن جي اڪثريت سنڌي ماڻهن جي رهندي آهي ۽ هن هوٽل جي مالڪ لاءِ مون ٻڌو آهي ته اهو ڪو هندو سيٺ آهي پر دخل تي ڪي پٺاڻ مولوي صاحبان ويٺل آهن، بيرا هندڪو ڳالهائيندڙ ڪنهن ڏور ڏيهه جا رهواسي آهن پر هڪڙي ڳالهه مڃڻ جي آهي ته ڪينٽ تي سمورن هوٽلن مان کاڌي جو معيار قلندري هوٽل جو سٺو ۽ معياري آهي. دنيا ۾ هوٽلنگ جو تمام وڏو ڪاروبار آهي. اسلام آباد ۾ ڌاٻا هوٽلن کان وٺي ڪراچي جي جھوپڙا هوٽلن تائين ۽ هاءِ وي تي جڙيل لائين جي هوٽلن کان وٺي فائيو اسٽار هوٽلن ۽ بار بي ڪيو،فاسٽ فوڊ تائين انهن جو هڪ پنهنجو وڏو جهان آهي. هوٽلن جو ڪاروبار ڪندڙ ڪنگلا ڪروڙ پتي بڻجي ويا آهن، پٺاڻ برادري ته ان ڪاروبار ۾ گھڙيو ناهي پر ڪنهن تمام وڏي بکئي حملي آوار وانگر ڪاهه ڪئي اٿن!! ڪجھ ڏينهن اڳ گورنمنٽ ڄام ممتاز ڏهر ڊگري ڪاليج جي سڀ کان سمارٽ ۽ نوجوان ليڪچرار جناب شاهنواز سومري هڪ قصو ٻڌايو هو ته سندن هڪ ذاتي فليٽ جوهر واري علائقي ۾ آهي، هوبه ڪا پراپرٽي جي خريد فروخت جي سلسلي ۾ ڀرپاسي جي ريئل اسٽيٽ جي دڪان تي ويٺا هيا ته بظاهر هڪ سادو نسوار وات ۾ وڌل پٺاڻ هڪ خالي دڪان جي خريداريءَ لاءِ وٽن پهتو. ريئل اسٽيٽ هلائيندڙ سندس ظاهري وظع قطع کي ڏسندي سمجھي ويو ته هي ڪو دڪان خريد ڪرڻ جي قابل ئي ناهي سو کيس پڄائڻ لاءِ دڪان جي قيمت تمام گھڻي يعني ڏيڍ ڪروڙ ٻڌائي. پٺاڻ ڪجھ دير سوچ ۾ گم ٿي ويو ۽ سندس جواب “مجھے منظور ہے” ريئل اسٽيٽ هلائيندڙ جا هوش اڏاري ڇڏيا. ان کيس پنهنجي پاسي ۾ ويهاري کانئس پڇيو ته “خان صاحب اتنے مہنگے دکان میں تم کیا کاروبار کروگے” پٺاڻ جي جواب کيس ۽ اسان سمورن ويٺلن کي صفا پنڊ پهڻ ڪري رکيو جنهن چيو هو ته “ہم اس میں چائے کا دکان کھولے گا”. اندازو لڳايو ته ڏيڍ ڪروڙ جي دڪان خريد ڪري ماڻهو چانهه جو هوٽل پيا کولين، اهي ڪي چريا ناهن يا وٽن ڪو پئسو گھڻو ناهي پر حقيقت ۾ ان ڌنڌي ۾ ڪمائي آهي ڪمائي... جڏهن شهرن سان گڏ روڊ به ستل هوندا آهن ته انوقت پٺاڻ پنهنجي هوٽلن کي کوليندا آهن ۽ پوءِ سڄو ڏينهن ميلي وانگر هوندو آهي، جتي هزارين ماڻهو ايندا ۽ ويندا رهندا آهن ته هو ڪنهن جري سپاهي وانگر پنهنجي مورچي تي اٽل بيٺل نظر ايندا آهن، شام کان پوءِ جھونجھڙڪي جو جڏهن شهر جا رستا ٿڪجي پوندا آهن، ماڻهو جيڪي اڪيچار ڪم ڪري پنهنجن پيارن سان چند گھڙيون اڌ ڪوپ چانهه تي ڪچهريءَ جا خواهشمند هوندا آهن ته اهي ساڳيا پٺاڻ اڌ رات کان پوءِ به جاڳيل رهندا آهن ۽ پنهنجو ڌنڌو هلائيندا آهن. افسوس ان ڳالهه جو آهي ته اسان جي نوجوانن کي بس سرڪاري نوڪري گھرجي، ڀلي پٽيوالي هجي، چوڪيداري هجي، سويپر جي هجي پر هجي نوڪري ۽ شهرن ۾ به ڪو هلڪو ڦلڪو ڌنڌو ڪرڻ بدران وري اسان جا نوجوان ڪندا بيراگيري، سڄي عمر پيا پراون هوٽلن تي مانيون، چانهيون ڏيندا ۽ ٿانو کڻندا ۽ ڌوئيندا رهندا. ڪراچي اندر رهندڙ سنڌي نوجوانن کي گھرجي ته هي سرڪاري يا خانگي نوڪرين ڪرڻ واري پنهنجي سوچ کي لغام ڏئي بنا دير پنهنجا ڪي ننڍا وڏا ڪاروبار شروع ڪن، مون کي يقين آهي ته اهي ڏهن سالن جهڙي مختصر عرصي اندر ڏهن ٻين کي روزگار ڏيئي سگھڻ جهڙا ٿي ويندا ۽ ڏينهون ڏينهن سندن بئنڪ بيلنس وڌندو رهندو. قلندري هوٽل کان اٿي جڏهن بمبئي هوٽل واري پاسي کان لنگھيم ته مون کي اتي پنهنجو پرين پيارو ممتاز ويسر ياد اچي ويو. ممتاز ويسر هڪ اهڙو مسافر هو جنهن کي سفر ڪرڻ کان سواءِ ننڍ ڪونه ايندي هئي. ڪراچي ته سندس ٻيو گھر هو. جيستائين سندس پٽ اشفاق ويسر کي نوڪري نه ملي هئي ۽ هن ڊفينس ۾ فليٽ نه ورتو هو تيستائين سندس ٺڪاڻو بمبئي هوٽل جي ڀرسان هڪ هوٽل جو مخصوص ڪمرو هو. مان ڪراچي پهچندي کيس ڪال ڪندو هوس پوءِ جيئن اڪثر هو اتي ئي هوندو هو ته انهن هوٽلن جي ڀرسان جڙيل پل جي پاڇي ۾ هڪ رياستيءَ جي مانڊڻي نما هوٽل تان کير پتي چانهه پيئندا هياسين. ممتاز جيڪو صبح جو اٿڻ سان کير پتي چانهه سان گڏ ڪاوش، عبرت ۽ ڊان به خريد ڪندو هو. وٽس درخواستن جو ڍير هوندو هو ائين لڳندو هو ته کيس ڪا تمام گھڻي تڪڙ آهي ۽ هو پنهنجا ڪم جلدي جلدي اڪلائڻ ٿو گھري، سندس ڪم ته ڪجھ ٿيا گھڻا رهجي ويا پر هو خود هڪ ياد بڻجي ويو آهي. جڏهن به نواب شاهه واري روڊ تان سوئي گئس واري چئو دڳي، ڪينٽ اسٽيشن، بدر ڪمرشل جا ايريا گھمندو آهيان ته مون کي سندس ياد ايندي آهي. کلڻو، ملڻو، بي ضرر، يارن دوستن تي ساهه ڏيندڙ ممتاز ويسر ناهي ته بيچ لگزري يا آرٽس ڪائونسل ۾ مچندڙ ميلن ۾ وڃڻ تان منهنجو ارواح ئي جهڙوڪر کڄي ويو آهي. ممتاز کي ساريندي دل اداس ٿي ويئي هئي پر منهنجا قدم برابر هلي رهيا هيا ۽ هلندي هلندي مون کي هڪ ويران عمارت نظر آئي، جنهن جي ٻنهي وڏن لوهي دروازن تي وڏا ڪلف لڳل هيا ۽ ڀت تي ڪنڊن وارون تارون وڇايل هيون ۽ جنهن تي ٻاهريان لکيل هو ته “هي حڪومت انڊيا جي ملڪيت آهي”. هي اها عمارت هئي جتي ڪنهن وقت هندستان جو ايمبيسيڊر ويهندو هو ۽ سنڌ وارن کي هندستان جي ويزا لاءِ اسلام جا چڪر ڪاٽڻا ڪونه پوندا هيا. خبر ناهي ڪهڙن سببن ڪري پاڪستان جي سڀ کان وڏي شهر ڪراچيءَ کان اها سهولت کسي ويئي. ان کان ٿورڙو اڳيان هڪ نئون آسمان سان ڳالهيون ڪندڙ پلازهه زم زم ٽاور جڙيو آهي جنهن ۾ اڃا انساني آبادي جا ڪي آثار نه هيا پر وسيع ايريا ۾ خوبصورت عمارت سازي ٿيل هئي ان جي مک دروازي تي هڪ پراڻي دئور جي وڏي پيجارو بيٺل هئي جنهن هيٺيان هڪ زخمي ڪتو پنهنجي زخمن کي زبان سان چٽي علاج ڪري رهيو هو ۽ پاسي ۾ هڪ رڪشا بيهاري ان جو ڊرائيور ڪنهن پنهنجي يار دوست سان سنڌيءَ ۾ ڳالهائي رهيو هو. اهو ڏسي خوشي ٿي ته ڪي سنڌي ته آهن جيڪي هن وڏي ملڪ جهڙي شهر ۾ ڪاروبار اهو کڻي رڪشا هلائڻ وارو آهي ڪن ته ٿا.ان کان ٿورڙو اڳيان وسيع ايريا ۾ هڪ وسيع محلات جنهن جي ڀتين تي پڻ ڪنڊن وارون تارون وڇايل هيون ۽ ان عمارت سان لڳ جيڪو رستو هو اهو بند هو، عمارت جي سامهون پوليس پڪٽون قائم هيون. مان سمجھي ويس ته اها پڻ ڪنهن ملڪ جي ايمبيسي هوندي پر حيرت جهڙي ڳالهه اها هئي نه ته ان عمارت تي ڪو جھنڊو لڳل هو نه ئي ان جي در تي سڃاڻپ طور ڪنهن ملڪ جو نالو لکيل هو، مان سوچڻ لڳو هوم ته ڪيڏي نه سلامتي آهي مملڪت خداداد پاڪستان ۾!!؟؟
Tuesday, September 22, 2020
Khalid Baloch: Self made young man
هي جيڪو ڏاڙهي وارو نوجوان آهي منهنجو ڀائٽو خالد حبيب کورکاڻي بلوچ آهي اهو منهنجي ڪامريڊ ڀاءُ، نثري نظمن جي البيلي شاعر حبيب ساجد جو پڳدار پٽ آهي.
اڄ ڪالهه هو ڪراچيءَ ۾ رهي ٿو. ٻن انٽرنيشنل ادارن ۾ سافٽ ويئر انجنيئر طور ڪم ڪري ٿو ۽ پنهنجي محنت سان حق حلال جو گنج ڪمائي ٿو. گذريءَ واري علائقي ۾ پنهنجو ذاتي فليٽ بوڪ ڪرايو اٿس ۽ اميد ته جلد هو پنهنجي خاندان سان ان ۾ شفٽ ٿي رهندو. کيس سوا لک روپين واري ياماها اسپورٽس موٽر سائيڪل پڻ آهي ۽ هو ڪراچيءَ جي موٽر سائيڪل گروپ جو ميمبر آهي ۽ سنڌ ۽ بلوچستان جي پري پري وارن علائقن جو سير سفر ڪري چڪو آهي. هو پنهنجي اداري جي تعاون سان هڪ مهيني جو سري لنڪا جو ٽوئر ڪري چڪو آهي ۽ عنقريب فلسفين جي ملڪ يونان ڏانهن اڌ مهيني جي موڪل مان مزو ماڻڻ لاءِ وڃڻ وارو آهي...
هن ڪاميابي جو سفر پنهنجي همٿ ۽ جذبي جي ٻل تي ڪيو آهي. هن جي زندگي تمام ڏکن ڀري رهي آهي. ننڍي هوندي کان ئي دربدري سندس مقدر ۾ جهڙوڪر لکيل هئي. هن پاڪستان جي ڪنهن تمام وڏي ناليواري اداري مان نه پر بي سي ايس شاهه عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور مان حاصل ڪئي آهي. اتي پوزيشن هولڊر مٿس چٿرون ڪندا هيا. اهي چٿرون ڪندڙ اڄ ڪالهه پرائمري ماستر آهن ۽ خالد حبيب پنهنجي لازوال مرڪ سان پنهنجي بائيڪ کي ڪنهن فاتح جيان ڪراچي جي روڊن تي ڊوڙائيندو وتندو آهي. حقيقت ۾ هي ته اڃا سندس شروعات آهي جڏهن خالد نوڪري ڇڏي پنهنجو ڪاروبار شروع ڪندو ته ۽ ان کان پوءِ هو انٽرنيشنل سٽيزن جو درجو وڃي ماڻيندو.
خبر اٿو ته اهي ڪاميابيون هن ڪيئن حاصل ڪيون، هن پنهنجي نفرت، محرومي، ذلت کي طاقت ۾ تبديل ڪيو. سندس اٽل فيصلن کيس ان منزل تي پهچائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي.
هر دفعي ۽ هر حالت ۾ ڪامياب رڳو ٽيلنٽيڊ، هوشيار ناهن ٿيندا پر ڪاميابي اوهان جي پنهنجي حياتي گذارڻ جي روين تي مدار رکندي آهي.
بي ڪام آنرس جو پھريون ڪلاس، سنڌ يونيورسٽي شاھ عبدالطيف يونيورسٽي خيرپور
هي ان زماني جي ڳالھ آھي جڏھن سنڌ يونيورسٽيءَ پاران خيرپور ۾ شاھ عبداللطيف ڪيمپس قائم ڪئي ويئي هئي ۽ ڪجھ سالن کان بعد ڪيمپس ۾ شام جو ايم ڪام جا ڪلاس هلايا ويندا هيا. اهو 1981ع وارو سال هيو تہ ڪيمپس ۾ ٽن سالن تي ٻڌل بي ڪام آنرس جا ڪلاس شروع ڪيا ويا هيا. ان پهرين ڪوهرٽ ۾ خوش قسمتيءَ سان مان بہ شامل هيس ۽ مون سان گڏ ڦوٽوئن ۾ نظر ايندڙ هي ٻہ موتيءَ داڻن جهڙا محبوب دوست عبدل سبحان سولنگي ۽ پيارو غلام سرور ڪيريو بہ شامل هيا.
غلام سرور ڪيريو سان تہ منهنجو ڪنهن نہ نموني رابطو رهندو آيو آهي پر پياري سبحان سان چاليهن سالن کان بعد ملاقات ٿي آهي. چاليھ سال تمام گهڻو وقت آهي، ان وقت اسان سڀني جي الهڙ جواني هئي ۽ مستي ۽ سرمستيءَ هوندي هئي ۽ هاڻي لڳ ڀڳ اسان سڀني جا ٻار وڏا ٿي چڪا آهن، سندن شاديون ٿي ويون آهن ۽ اهي گهر ٻارن وارا ٿي ويا آهن. مون جيئن تہ مئٽرڪ بعد ڪيترائي تعليمي ڪيريئر وارا سال زيان ڪيا هيا ۽ جڏهن ڪيمپس ۾ داخلا ورتي هئم تہ گهڻن ٽڻن کان عمر ۾ وڏو هيم ان ڪري مون پنهنجي سرڪاري سروس پوري ڪري رٽائرڊ منٽ وٺي ڇڏي آهي پر اسان جي ان ڪوهرٽ جا ڪيترا ساٿي اڃا نوڪرين ۾ آهن. جيئن عبدل سبحان سولنگي نيشنل بئنڪ ۾ آفيسر آهي ۽ غلام سرور ڪيريو ريونيو ڊپارٽمينٽ ۾ تپيدار جي ڊيوٽي پيا ڏين.
ايترا پراڻا يونيورسٽي جا ڪلاس فيلو جڏهن گڏبا آهن تہ يادگيرين جا ڪيئي دفتر کلي پوندا آهن جنهن ۾ اڪثريت مرڪڻ، ٽهڪن جي هوندي آهي ۽ اسان بہ پنهنجي ان دئور کي ياد ڪري دل کولي کليا هياسين. هن ننڍڙي محفل ۾ ڪوشش ڪري سمورن ياد ۽ وسري ويل ڪلاس فيلوز کي نالو وٺي ياد ڪيوسين. جن ۾ غلام سرور ڇڄڙو، هدايت شر، بهادر شر، اي ڊي شاهاڻي، ممتاز جوڻيجو، قادر ڌاريجو، امتياز سولنگي، وڏيرو بخشل خان سولنگي، نادر خواجہ، سڪندر خاصخيلي، مختيار حاجاڻو، مرحوم غوث بخش سهتو، شبير جمالي، مجيد شر ۽ ٻيا اچي وڃن ٿا.
اسان اهو بہ فيصلو ڪيو تہ پهرين مرحلي ۾ آس پاس ۾ رهندڙ دوستن جي ڪا ڪچهري رکي ماني بہ کائجي تہ مستقبل ۾ ڪنهن وڏي ري يونين لاءِ رٿابندي پڻ ڪجي.
مون هن ڪچهريءَ جون ڪجھ جهلڪيون رڪارڊ ڪري ڇڏيون اٿم جن کي جلد پنهنجي يوٽيوب چينل تي رکندس.
اسان جي هن بيج جو ڪوبہ دوست منهنجي هي تحرير پڙهي تہ اهو هن منهنجي اسٽيٽس تي تبصرو ڪري اطلاع ڏي ۽ پڻ ٻين دوستن کي بہ مينشن ڪري.
پنهنجي هن گروپ ۾ شامل سڀ سنگتي (هڪ ٻن کي ڇڏي) وڏين وڏين پوسٽن تي پهتا آهن، جن پنهنجين پنهنجين فيلڊس ۾ پنهنجي علمي قابليت ۽ عمل سان پاڻ مڃايو آهي ۽ ماشاءَﷲ خوشحال زندگي پيا گذارين. هن مرحلي تي پاڻ تي بہ فرض ٿئي ٿو تہ پاڻ پنهنجي معاشري يا ايندڙ نسل کي اڃا وڌيڪ بهتر شيءِ ڪهڙي ڏئي سگهون ٿا. منهنجي خيال ۾ تہ هاڻي اسان سڀني کي ان آئيڊيا تي ڪم ڪرڻ جي ضرورت آهي.
گل بھار ھڪ سلڇڻو نوجوان
گل بهار ڪٽوهر جيڪو رت جي رشتي ۾ ته منهنجو وڏو پٽ آهي پر ساڻس منهنجو علمي ڳانڊاپو گھرو آهي. ايم بي اي، ايم اي سوشيالاجي، ايم ايڊ ڪندڙ گل بهار کي ڪتابن سان بي انتها پيار آهي. ڪتابن جي مطالعي جو نتيجو ئي آهي ته هو ڳچ عرصي کان مختلف سنڌي اخبارن ۾ سماجي، معاشرتي، مذهبي ڪالم لکندو پيو اچي. هاڻي وٽس سندس ڪالمن جو ايترو ته ذخيرو گڏ ٿي ويو آهي جو جيڪڏهن هو ان کي گڏ ڪري ڇپائي ته مڪمل ٻہ ٽي ڪتاب ٿي سگھن ٿا. ڪالمن لکڻ کان سواءِ گل بهار شاعري تي پڻ طبع آزمائي ڪندو رهندو آهي ۽ سندس شاعريءَ جا ڪيئي اسم مختلف فنڪار ڳائي به چڪا آهن. اين سي ايڇ ڊي خيرپور ۾ ڊسٽرڪٽ پروگرام مينيجر (تعليم) واري نوڪري کي ايمانداري سان سرانجام ڏيندي سندس چيلهه چٻي ٿي ويئي آهي. اين سي ايڇ ڊي جي حصي ۾ سرڪار اهي اسڪول رکيا آهن جيڪي هڪ ته اهڙين جاين تي آهن جتي ڪو وڃڻ به گوارا ناهي ڪندو ۽ ٻيو ته اسڪولن اندر ڪنهن به قسم جي ڪا سهولت (بجلي، فرنيچر، ليٽرين، بائونڊري، ڪلاس رومس) موجود ناهي هوندي پر پوءِ به سندس جيڪا ٽيم آهي انهن جي اندر ۾ ڪو الڪو آهي، ڪو انهن جي اندر ۾ ڪو جذبو آهي، جنون آهي ۽ اهو آهي ته سنڌ جي تعليم کي سنوارڻو آهي، غريبن جي ٻارڙن کي پڙهائڻو آهي، ڪنهن به صورت ۾ ڪنهن به نموني سو گل بهار ۽ سندس ٽيم ان معاملي ۾ سؤ سيڪڙو ڪامياب آهي. حالانڪه ائين ناهي ته اين سي ايڇ ڊي جا اسڪول برباد آهن پر ان ۾ ڪم ڪندڙ جيڪي نوجوان آهن انهن جو ڪيريئر به سالن کان هوا ۾ لڙڪيل آهي. اين سي ايڇ ڊيءَ جا سمورا ملازم بي عزتي جي حد تائين گھٽ پگھار ۽ سهولتن تي ڪم پيا ڪن. مون کي خبر آهي ته گل بهار ڪيئن زندگي پيو گذاري. شايد کيس مسڪين ماڻهن جي ٻارڙن کي تعليم ڏيارڻ وارو ثواب پيو ملي ته سندس ٻار به تعليم پيا حاصل ڪن هونئن اقتصادي طرح سندس حالت ڏاڍي وگرگون آهي.
گل بهار ۾ ڪنهن به اداري کي هلائڻ واريون سموريون اڳواڻي واريون صلاحيتيون به اتم موجود آهن. اين سي ايڇ ڊي جي سؤ کن ملازمن جي ٽيم کي ڪاميابي سان ڪم وٺڻ، انهن کي سرگرم رکڻ، انهن جي مانيٽرنگ ڪرڻ، انهن جي مدد ڪرڻ سان گڏ اداري اندر ويهي رپورٽون لکڻ ڪو عام نوجوان ڪري سگھڻ کان قاصر آهي. گل بهار ٽيم توڙي اڪيلائي ۾ ڪم ڪرڻ جو ماهر آهي. سنڌي، انگريزي، اردو ۾ ڪمپوزنگ سان گڏ ايم ايس آفيس جي ورڊ ، ايڪسل، پي پي ٽي آپشن تي عبور رکندڙ گل بهار ڪم ڪري ڪري پنهنجي مٿي جا وار ته وڃائي چڪو آهي پر سندس مهانڊي تي نه ته ڪا ٿڪاوٽ آهي، نه مايوسي آهي، هو ڪم ڪرڻ واري معاملي ۾ اڄ به ٽين ايجر واري طاقت رکي ٿو. اڄ سندس ڄم جو سڀاويڪ ڏهاڙو آهي، مان کيس مبارڪون ڏيندي سندس ڪامياب، خوشحال ۽ وڏي ڄمار جون دعا ٿو گهران. شل گل بهار پنهنجي سهڻي سڀاءُ سان سهڻي سنڌ ۾ سڳند ورهائيندو رهي. آمين.
Thursday, September 17, 2020
مان ڇا ڪريان
ڪالهه کٿل واڻئي (واپاري) وانگر پراڻا پاٺڪ پئي ڦولهاريم ته نوٽ بوڪ جي ڪاپيءَ تي لکيل هي ڊائري هٿ اچي ويئي. خبر ناهي اوهان کي پسند به ايندي الاءِ نه! ان لاءِ اڳواٽ معذرت.
مان ڇا ڪريان
گل ڪٽوهر
اگسٽ 02، 2004
حسب عادت ڪاليج جي لئبرري ۾ ويٺي ڪوري ڪاڳر تي ابتييون سبتيون لڪيرون پئي پاتم ته منهنجو هڪ انتهائي پيارو دوست ۽ ڪيلگ اندر لنگهي آيو، اڪيلي ڪمري ۾ چرين واري حالت ۾ ڏسي کيس مون تي رحم اچي ويو ۽ نصيحت ڪيائين ته ”اڙي چريا هي ڇا پيو ڪرين؟ هاڻي ڇڏ انهن مشڪرين کي وري هليون آن ڪوئٽه جو سفرنامو لکڻ، ڀلا اڳيون اهو تو وارو لاهور جو سفرنامو شايع ٿيو آهي جو هي ٿيندو! خوامخواهه پنهنجو وقت نه وڃاءِ“. مون تي سندس ان داٻي نما نصيحت جو وڏو اثر ٿيو ۽ ساڳي وقت هڪ ٻئي دوست جي ڳالهه به دل تي تري آئي، جيڪا هن تڏهن ڪئي هئي جڏهن مسٽر ممتاز مفتيءَ جو ضخيم ڪتاب ”علی پور کا ایلی“ منھنجی مطالعي ھیٺ هيو. پياري پروفيسر چيو هو ته ”هي وري ڪهڙا ٿلها متارا بي ڪار ڪتاب ويٺو پڙهين، تون ڪامرس جو پروفيسر آهين، ڪجھ سڌر اڪائونٽنگ جو ڪو سٺو ڪتاب هٿ ڪري ان تي پرئڪٽس ڪر، هن مان ڇا ورندءَ“. ڳالهه سندس به سچ هئي، ڀلا علي پور ڪا ايلي، الک نگري، يا شهاب نامه جهڙا وڏا ٿلها ڪتاب پڙهڻ ڪنهن شريف ڪامرس جي پروفيسر جو ڪم ٿوروئي آهي.
هاڻي اهو آزار مون سان رڳو ڪاليج ۾ ئي نه پر گھر ۾ پڻ آهي. ڪو وقت هو ته هندستاني فلمن ۽ ڪرڪيٽ راند ڏسڻ جو ازحد شوقين هوندوهئس پر تڏهن نه ته مون وٽ ڪو ٽي وي سيٽ هو نه ڪا وي سي آر يا وي سي پي خريد ڪرڻ جي سگھ هئي. هاڻي جڏهن گھر ۾ رنگين ٽي ويءَ سان گڏ ڪيبل جي سهولت به آهي پر منهنجا شوق مٽجي ويا آهن. هاڻي مون کي وڻن آرٽ موويز ۽ اهي به هلن ڇٺي ڇهه ماهي پر گھر جا باقي سمورا ڀاتي انهن کي مٿي جو سور ڪوٺيندا آهن، هاڻي فقير ڪري ته ڇا ڪري؟
ها گھر ۾ مليل وقت کي ان نموني لاڀائتو ڪري سگھجي ٿو ته سمورن گھر ڀاتين کي ٽي وي سيٽ سامهون ويهاري گھر کي ٻوهاري وغيرهه ڏيان، ٿانو ڌوئان، يا ڪپڙن کي استري ڪري وقت جو زيان ٿيڻ کان بچايان، سچي ڳالهه هي آهي ته اهي ڪم ڪيئي دفعا اڳ ڪري به چڪو آهيان پر هاڻي اهڙن ڪمن ۾ هٿ وجھندي ڏکيائي ٿي محسوس ٿئي.
پنهنجي ئي اندر مان وري سوال اٿيو، ”اهو ته ٿيو گھر ۾ مليل وقت کي زيان ٿيڻ کان بچائڻ، ڪاليج ۾ مليل وقت کي ڪيئن لاڀائتو ڪري سگھين ٿو؟“. مون پنهنجي اندر مان اٿيل ان سوال جو جواب به پاڻ ئي ڏنو؛ ”انهن يارن جي نقطئه نظر سان جاچبو ته واقعي مون ڪاليج جو وقت تمام گھڻو ان نموني به زيان ڪيو آهي ته ”سنڌي ادبي سوسائٽيءَ جي پليٽ فارم تان لطيف سائين جي ڪيترن ئي سرن تي ڪامياب ليڪچر پروگرام ڪرايا اٿم، ڪاليج کان ٻاهر وري سنڌي ادبي سنگت جي گڏجاڻين ۾ به شريڪ ٿيندو رهيو آهيان، سول سوسائٽي جي پروگرامن ۾ پڻ حصو ورتو اٿم هاڻي ان وڃايل وقت جي تلافي ته ممڪن ناهي باقي آئندهه لاءِ احتياط سو ڪري سگھجي ٿو پر مون لاءِ اهو ته هرگز ممڪن ناهي ته ڪاليج جي ڪامن روم ۾ ڀوڳ ٺڪاءُ، لطيفي بازي، جگت بازي، فرقيوارانه بحث مباحثن ۾ شريڪ ٿي سگھان، ڪامن روم جي ايرڪنڊيشن روم ۾ ويهندي ڪجھ وقت لاءِ ته جسماني سڪون ملندو آهي پر ٿوري ئي وقت ۾ الٽي اچڻ لڳندي آهي“
سو ڏاڍو مُنڌل آهيان، هاڻي اوهان ئي مون کي ٻڌايو ته ڇا ڪريان؟.
History
جن قائد اعظم کي ڪافر اعظم چيو، جن پاڪستان کي ناپڪستان جو نالو ڏنو هو جن فاشسٽن الشمس ۽ البدر جهڙيون رت پياڪ گروپ جوڙي 25 لک بنگالي مسلمانن جو قتلام ڪيو ۽ ٻه لک ڪنواري بنگاليڻ کي پيٽ سان ڪيو اهو جماعتي ملو اڄ اها تشريح ٿو ڪري ته ڪير سچو پاڪستاني ۽ ڪير سچو مسلمان
انهن زهريلي نانگ بلائن کان پاڻ بچو ۽ پنهنجي نسلن کي بچايو
Saturday, September 12, 2020
تبصرن جا اطلاع حاصل ڪرڻ لاءِ:
هتي ڪلڪ ڪريو