Thursday, November 19, 2020
Monday, November 16, 2020
Friday, November 13, 2020
تبديلي
تبديلي ڪا اڪ جي ماکي ناهي جنهن کي هرڪو سولائيءَ سان لاهي ماکي جي لار مان وهندڙ ماکيءَ کي چيچن سان چٽي مزو ماڻي سگھي!. تبديلي ڏکي، پيچيدهه، ۽ اذيت پهچائيندڙ آهي، تبديليءَ لاءِ سالن، صدين جي جاکوِڙ، هنرمندي، ايمانداري، سچائي ۽ پنهنجي ڪم سان عاشقن واري انسيت کپي. مٿين ڏنل مثال کي ٿورو غور سان ڏسو ته ماکيءَ جون جيڪي مکيون آهن اهي ڪيترو نه هنر مند، اورچ، محنت ڪش آهن جيڪي گلن ٻوٽن مان رس کڻي اچي ماکي تيار ٿيون ڪن.
تبديلي ڏکي ڪيئن آهي؟
مثال طور سنڌ جو ڪو ماڻهون ڪنهن وڏي درگاهه جو مريد هجي ۽ اهو سمجھي ته پيري مريدي غلاميءَ جي بدترين شڪل آهي ۽ ان ڪري هو پنهنجو رستو مٽائي ڇڏي...
ڪو ڪنهن فرقي سان تعلق رکي ٿو ۽ ان فرقي کي ڇڏي باقي سڀني کي ڪافر ٿو سمجھي ۽ جڏهن کيس اها ڳالهه سمجھ ۾ اچي ته هو ڪيترو نه ڀٽڪيل آهي جو پنهنجي فرقيواريت واري خسيس سوچ ڪري پوري دنيا وارن سان نفرت ٿو ڪري ۽ اهو سوچي هو اهو زهر پنهنجي رڳن مان خارج ڪري ڇڏي....
ڪو ڪامريڊ سنڌ سنڌ ڪندي رڳو جھيڙن جھٽن، غنڊا گردي، ڀتاخوري، ڏوهاري ذهنيت سان شين کي ڏسي ٿو کيس ان ڪم کان سواءِ بيو ڪجھ سجھي ئي نه ٿو، اهو ان ڪم تي لعنت وجھي، ڪتابن، ڪمپيوٽر، علم، فلسفي، منطق ڏانهن موٽي اچي....
پاڻ کي اوچي ذات وارو سمجھندڙ ۽ باقي خدا جي خلق کي ڪيڙا مڪوڙا سمجھي کين حقارت سان ڏسندڙ اهو سمجھي ته اها ته سندس ڪميني سوچ آهي، انسان ته اهو بهتر آهي جنهن جا عمل سٺا آهن، ذات ۽ نالو ته بس سڃاڻپ لاءِ هوندا آهن....
اسان جا نڪما شاعر، صوفي، اديب، جيڪي سڄو ڏينهن خيالي دنيا ۾ رهن ٿا اهي زماني جي حقيقي ڏکن سورن کي ڏسي پسي انهن تي قلم کڻن ۽ قلم کي هڪ ناقابل شڪست هٿيار طور ڪتب آڻين....
عام ماڻهن جي رت ۽ ست تي پلنجندڙ ڄؤرن جهڙا ڪامورا پنهنجي عام انسانن کي آزارڻ بدران واقعي ماڻهن جي خدمت ڪن....
سياست دان ڪوڙن، دلفريب نعرن جي آڙ ۾ عام ماڻهن کي سبز باغ ڏيکارڻ بند ڪن، سياست کي عبادت جو درجو ڏيئي ماڻهن جي خدمت ڪن.....
سنڌي سماج عورت کي انسان سمجھي انهن سان برابريءَ وارو رويو رکي ۽ انهن کي سمورا انساني حق مهيا ڪري ڏئي....
؛
ڏيو خبر اوهان ڪهڙي ڪيٽيگري ۾ اچو ٿا،،،،ڇا اوهان پنهنجو پاڻ کي تبديل ڪرڻ لاءِ تيار آهيو؟ جي اوهان جو جواب ”ها“ آهي ته تمام سٺو پر جيڪڏهن اوهان کي مٿيون ٻڌايل ڳالهيون زهر ٿيون لڳن ته مهرباني ڪري اوهان ٻين تي تبديل نه ٿيڻ جون تهمتون نه هڻون....
ڏور مَہ ڏيئان ڌار
ڇا اوهان جي خواهش آهي ته ڪاميابيون ماڻيو؟ ڇا اوهان چاهيو ٿا ته دنيا وارا اوهان جو مثال ڏين؟ اوهان خوشحال ۽ عزت واري زندگي گذاريو؟ ڇا اوهان جي خواهش آهي ته دنيا جهان جو سير ڪيو؟ ڇا اوهان جي اها به خواهش آهي ته اوهان جي ڪري اوهان جي مٽن مائٽن، يارن دوستن ۽ سماج وارن کي فائدو ٿئي؟
مون کي يقين آهي ته هر مثبت سوچ رکندڙ اهو ئي چاهيندو، پر اهو سڀ ڪجھ پاڻيهي ڪونه ٿي سگھندو ان لاءِ اوهان ڀلي قراقرم جي چوٽي سر نه ڪيو پر بس هڪڙو ڪم ڪيو ڪتابن سان دوستي رکو، پنهنجي ڪورس جي ڪتابن سان گڏ علم، ادب، تاريخ، نفسيات ۽ ٻين موضوعن تي ڇپيل ڪتابن جو مطالعو ڪيو. جي اوهان پنهنجو پاڻ ۾ اها مثبت عادت پيدا ڪري وڌي ته مان اسٽامپ پيپر تي اوهان جي يقيني ڪاميابيءَ جي سند لکي ڏيڻ لاءِ تيار آهيان. هڪ ڳالهه ياد رکڻ جي آهي بقول لطيف سائين جي پڻ ته
ڏورج ڏيئو هٿ ڪري ڏور مَه ڏيئي ڌار
ڪوڙين لک هزار اونداهي انڌا ڪيا.
ڏيئو علم آهي، ڪتاب آهن انهن مان جيڪا حاصلات آهي اها روشني آهي، علم کان سواءِ، ڪتابن کان سواءِ، سوچ ۽ لوچ کان سواءِ، تنقيدي سوچ کان سواءِ اوندهه ۾ هٿوراڙيون هڻڻ برابر آهي ۽ ان قسم جو ماڻهو ان پهاڪي جيان ته ندي ڪناري نينگر لڏي اڄ نه ٻڏي صبحاڻي ضرور ٻڏي. ان ڪري جي اوهان پنهنجو پاڻ کي ٻڏڻ کان بچائڻ ٿا گھرو ته ڪتابن جي پربهار، سوجهري واري پاسي هليا اچو، ڪتاب اوهان جا اهڙا دوست ثابت ٿيندا جنهن جو اوهان اندازو به لڳائي نه ٿا سگھو.
سنڌ اندر ۽ خاص ڪري نوجوانن اندر پڙهڻ جو رجحان تباهي جي حد تائين گھٽجي ويو آهي ۽ ان ڪري اسان جي نوجوانن کي پبلڪ، پرائيويٽ توڙي ڪارپوريٽ سڪيٽر ۾ پنهنجو پاڻ کي ايڊجسٽ ڪرڻ ۾ تمام گھڻيون ڏکيائيون پيش پيون اچن. سڀني ڳالهين جو حل آهي مطالعو، روزاني جي بنياد تي مطالعو، جيڪڏهن اوهان شاگرد آهيو يا نوڪري ڪندڙ، يا دڪاندار، واپاري يا ڪنهن به شعبي سان تعلق رکندڙ اوهان سڀني لاءِ ڪتابن جو مطالعو ضروري آهي.
Thursday, November 12, 2020
کجيءَ جي اهميت
کجيءَ جي وڻ جيان پنهنجو پاڻ کي ڪارائتو بڻايو.
ٿي سگهي ٿو تہ ڪجھ دوست رڳو اهو سمجهندا هجن تہ کجيءَ جي وڻ مان ان جو فصل يعني ڏنگ، ڏوڪا، قَتَلَ،ڇوهارا وغيره حاصل ڪيا ويندا آهن. کجيءَ جي وڻ مان اهو فصل تہ حاصل ٿيندو ئي آهي جيڪو مذيدار، غذائيت سان ڀرپور، لذيذ هوندو آهي پر منهنجا سائين کجيءَ جي هرشي ڪارائتي آهي. کجيءَ جا ڇوڏا، کجيءَ جون ڇڙهيون، ڇڙهين جا پن، سڪل گوشا ٻارڻ جي ڪم ايندا آهن. اهي اهڙو تہ ڀڙڪو ڏئي ٻرندا آهن جهڙوڪر مٿن پئٽرول هاريل هجي. بيکر جڏهن ڇوهارا جوڙڻ لاءِ تئيون چاڙهيندا آهن تہ انهن ۾ اڪثر ڪري کجيءَ جي ڇڙهين جا ٽڪر استعمال ڪندا آهن. کجيءَ جون ڇڙهيون گهرن جي چوگرد اڀيون لڳائي انهن کي گهر جي پردي طور استعمال ڪيو ويندو آهي. گهرن، منهن ۽ بيٺڪن لاءِ جوڙيل ڇنن ۾ پنڃرن مٿان ڇڙهيون رکي انهن مٿان ٽوئيا رکي لنبي انهن جون ڇتون جوڙيون وينديون آهن. گوشن کي گهر جي ٻوهاريءَ طور پڻ استعمال ڪيو ويندو آهي. گوشن توڙي ڇڙهين مان تيليون ٺاهيون وينديون آهن جيڪي قلفين ۾ لڳايون وينديون آهن، لغڙن جون ڪمانون بہ کجيءَ جي گوشن مان جوڙيون وينديون آهن. کجيءَ مان حاصل ڪيل کاٻر سان گهر جا ٿانوَ ٿپا صاف ڪيا ويندا آهن ۽ کاٻر مان کٽن جون واڻ، نوڙيون پڻ جوڙيون وينديون آهن. اڳتي ٿا وڌون کجيءَ جي پنن مان هٿ جا پکا، ڇٻيون ۽ تڏا ٺهندا آهن. ڦوٽوءَ ۾ نظر ايندڙ وڏي قد بت واري کجيءَ کي جڏهن ڪيرايو ويندو آهي ان جي ٿڙ مان چار يا ڇھ عدد گهر جا شهتير نڪرندا آهن.
کجيءَ جي فصل مان مائو، آچار، بادام کجور، آڌيا، نر ڇوهارا، لوڻيون جوڙيون وينديون آهن. جن گوشن کي نر نہ ملي سگهندو آهي تہ انهن مان خصي ڪچيون پيدا ٿينديون آهن پر اهي ٻہ ڪارائتيون آهن جو ٻڪريون انهن کي شوق سان کائينديون آهن. جيڪي ڪُڪُيون (سڙي ويل ڪچيون يا ڏوڪا) ٿينديون آهن تہ اهي پڻ مال کي چاري طور ڏنيون وينديون آهن. کجيءَ جي ککڙيءَ کي ڪٽي ان مان سوپاريون ٺاهيون وينديون آهن. کجيءَ جي مٿين حصي کي ڪٽي ان مان جيڪا ڳر ملندي آهي جنهن کي ڪچي چيو ويندو اهو پڻ کائڻ ۾ لذيذ ۽ سوادي هوندو آهي. کجيءَ جي تاڙي (شراب) مشهور مشروب آهي جنهن جو ذڪر شيخ اياز پنهنجي هڪ لکڻيءَ ۾ پڻ ڪيو آهي.
کجي هڪ مذهبي وڻ آهي. هندو پنهنجي پوڄا پاٽ ۾ پرساد طور اها پيش ڪندا آهن. ان ڪري کجيءَ جي فصل لاءِ هندستان هڪ عظيم عاليشان مارڪيٽ آهي. جڏهن پاڪستان ۽ هندستان جا واپاري لاڳاپا ٺيڪ رهندا آهن تہ کجين جي واپارين جا جاوا ٿي پوندا آهن ۽ کين پنهنجي محنت جو ٺيڪ ٺاڪ معاوضو ملي ويندو آهي. مسلمان روضو اڪثر قتل سان کوليندا آهن. ساڳي نموني عيسائي ۽ يهودي پڻ هن کي پنهنجي مذهبي تهوارن ۾ احترام سان پيش ڪندا آهن.
سنڌ جي اصيل کجي دنيا جي سمورن کجين جي شهنشاھ کجي آهي. اصيل جا ڏنگ هجن، اصيل جي قتل هجي اصيل جا ڇوهارا هجن، اصيل جا آڌيا هجن ان جو ڪو مٽ ناهي. عيدن شاهي جي پڪل کارڪ ماڻهو وات ۾ وجهي جهڙوڪر ماکي ۽ مصري وات ۾ پئجي ويئي. ٽوٽي کجيءَ جا جنهن ٽنگر ڏوڪا نہ کاڌا تہ ان ڪجھ بہ نہ کاڊو، کنڀڙيءَ جا ڳاڙهسرا ڏوڪا... بس ڇا ڳالھ ڪجي اصل يمي...
افسوس رڳو هي آهي تہ هن شاندار فصل جي سرڪاري سرپرستي صفا ٻڙي آهي، ايڪسپورٽ پروموشن بيورو پڻ هن معاملي ۾ گڏھ جي مٿي تي سڱن وانگر گم آهي باوجود ان جي تہ هي فصل اربين روپيا پرڏيهي ناڻو ڪمائي ڪري ڏيندڙ آهي.
بس آخري ڳالھ اها ڪرڻي آهي تہ اچو تہ اسان پنهنجو پاڻ کي هن وڻ وانگر ڪارائتو بڻايون. اسان جا هٿ، پير، زبان، اکيون، دماغ نہ رڳو پنهنجو پاڻ لاءِ پر پوري انسانذات لاءِ ڪارائتو هئڻ گهرجن.