سنڌو سان گڏ ذات جي ڳولها

1910ع جڏهن سنڌوءَ ۾ مها ٻوڏ آئي هئي ته سکر جي شهرين جو به ساهه مٺ ۾ هو. بندر وال سکر وٽان پاڻي ليڪ ٿي بندر روڊ ۽ آس پاس جي علائقن ۾ وڃي پهتو هو ۽ شهرين سمجھيو پئي ته بس ڄاڻ بند ٽٽو ۽ شهر پاڻي حوالي ٿي ويندو. ان خوف واري فضا ۾ ڪيئي هيٺائين وارا محلا ۽ پاڙا پنهنجا گھر خالي ڪري محفوظ جاين تي هليا به ويا هيا. خوف پنهنجي جاءِ تي پر الله جو ڪرم اهو ٿيو هو ته اهڙو واقعي نه ٿيو هو ته شهرين سک جو ساهه کنيو هو. ٻوڏ واري صورتحال ختم ٿيڻ بعد جڏهن ليکا چوکا ٿيا ته وس وارن عملدارن ۽ سياسي پنڊتن کي پهريون ڀيرو اهو احساس ٿيو هو ته بندر وال تي سنڌو درياءُ جي اندرين پاسي جيڪي ماڻهون غير قانوني طرح گھر، جھڳيون اڏيون ويٺا آهن انهن جي ڪري ئي شهر جي ٻڏڻ جو خطرو پيدا ٿيو هو.  فيصلو ڪيو ويو ته انهن کي اتان لڏايو وڃي پر پاڪستان ۽ خاص ڪري سنڌ اندر غير قانوني طرح هڪ دفعو جيڪو ڪنهن جاءِ تي قبضو ڪري ويٺو هجي ته ان کي اتان لڏائڻ يا قبضو ڇڏائڻ هماليه جي چوٽيءَ تي پهچڻ جي برابر هوندو آهي. هونئن به پياري پاڪستان ۾ قدرتي يا هٿرادو آفت کان اڳواٽ بچاءُ لاءِ جيڪي اپاءُ وٺڻ گھرجن اهي نه ورتا ويندا آهن ۽ اسان جي وٺ پڪڙ پوءِ شروع ٿيندي آهي جڏهن آفتن جي ڪري تمام گھڻو نقصان ٿي چڪو هوندو آهي. وڏي وٺ وٺان بعد غيرقانوني قبضا گيرن کي سندن جڙيل جھڳين جاين کان ٽيڻو وڌيڪ معاوضو مليو ته اهي اتان اٿڻ تي راضي ٿيا. جڏهن انهن کي اتان لڏايو ويو ته سرڪار اهو فيصلو ڪيو ته لب مهراڻ کان وٺي پراڻي سکر تائين درياءُ جي ڪپ سان مظبوط اوچي ڀت جوڙائي وڃي ته جيئن آئيندهه ڪنهن امڪاني ٻوڏ واري صورتحال کان محفوظ رهي سگھجي. 

اهو فيصلو تمام مناسب ۽ بروقت هو.  ان ڀت جي اڏاوت جو گھڻو ڪم ته ٿي چڪو آهي پر اڄ ڏينهن تائين اها مڪمل نموني جڙي راس ٿي نه سگھي آهي!!! سنڌ اندر ترقياتي ڪمن جي سست رفتاريءَ جو اندازو ان هڪ ڳالهه مان به لڳائي سگھجي ٿو. 2010ع جا منصوبا 2015ع جي پوري ٿيڻ تائين مڪمل ٿي نه سگھيا آهن. ان ڀت سان لڳ اهو ٻيو چڱو ڪم اهو ڪيو ويو آهي ته درياءُ واري پاسي کان هزارين وڻ پوکيا ويا آهن جيڪي هڪ طرف ته سونهن جو سبب بڻبا، ٻيو ته انهن جو پاڙون درياءَ جي بند کي قدرتي طرح مظبوط بڻائينديون ۽ هوا ۾ آڪسيجن جو مقدار وڌندو جنهن سان ماحول ۾ بهتري ايندي.

جيئن ته درياءُ جو بند تمام وڏو آهي ته بندر روڊ تان گھمندي جيئن اڳ ماڻهون درياءَ بادشاهه جي مست موجن جي سونهن سوڀيا کي پسندو هو ته هاڻي ان کي ٻنجو اچي ويو آهي. هاڻي سنڌوءُ جي سرمست موجن کي پسڻ لاءِ جڙيل ان ڀت سان چئن جاين تي خوبصورت ٽائلس سان ويهڻ جون جايون جوڙايون ويون آهن. انهن جاين تي پهچڻ لاءِ سڀ کان پهرين ڀت سان لڳل ڏاڪڻ تي چڙهي مٿي جڙيل ٿلهي تي وڃڻو پوندو جتي ڇٽين هيٺيان اڌ گول جيتريون ٽائلس جون بئنچون جوڙيل آهي چاهيو ته انهن تي ويهي درياءُ جو نظارو ڪيو چاهيو ته ٿلهي جي ڀت سان بيهي درياءُ جي موجن ۽ انڌي ٻلهڻ جي ٺينگ ٽپن جو مشاهدو ڪيو يا درياءُ جي هن پار تائين جو نظارو پسيو.

مان صبح جو پسار ڪندي يا رات جو جوگنگ بعد مسجد منزل گاهه ڀرسان ساڌ ٻيلي جي بلڪل سامهون جڙيل ان ٿلهي تي وڃي ويهندو آهيان. رات جو ان ٿلهي ته ويهي جڏهن سنڌوءَ جو نظاروڪندو آهيان ته دل چوندي آهي بس پوري رات اتي ويٺو هجان ۽ ان نظاري کي ڏسندو رهان.

 سامهون ساڌ ٻيلي تي ڏياريءَ جي ڏڻ واريون ٻرندڙ ڏيئا، انهن جا درياءُ جي پاڻيءَ ۾ جھلمل ڪندڙ عڪس، ٿورو اوڀارين پاسي بکر جو پراڻو قلعو ۽ قلعي جي پويان وچ واري زمين تي پوکيل وڻ، سامهون لينسڊائون ۽ ايوب پل، دريا پار روهڙي شهر جون ٻرندڙ بتيون ۽ انهن سمورن نظارن جا وري پاڻيءَ ٺهندڙ عڪس، مٿان چنڊ هجي ۽ وري سکر ايڪسپريس جي ڪوڪون ڪندي ايوب پل تان گذري ۽ اوهان وري پنهنجي موبائيل جي هيڊ فون تان ڪو صوفياڻو ڪلام جهڙوڪر ”الائي ته ڪنهن سان راضي آ الائي ته ڇا ۾ راضي آ يا وري چترا جو ڪو غزل جهڙوڪر "سفر میں دھوپ تو ہوگی جو چل سکو تو  چلو،  سبھی ہیں بھیڑ میں تم بھی نکل سکو تو چلو" ٻڌندا هجو ته سمجھي سگھو ٿا ته ڪهڙو نه رومانٽڪ منظر هوندو، ته دوستو مان پنهنجو پاڻ کي اتي ڳولهڻ ويندو آهيان ۽ ڪيئي سوچون منهنجي من اندر آکيرا جوڙي اچي ويهنديون آهن، اڃا ڪالهه سوچيم پئي ته هي جيڪي جنت جا نظارا آهن، جي ڌرتي ۽ هي دريا جيڪو صدين کان اسان جو آهي، هي زمين جنهن جا اسين هزارين سالن کان مالڪ آهيون ته ڇا ڪو وقت اهڙو به ايندو ڇا ته اهي سڀ اسان جا نه هوندا؟؟؟؟!!!! اسين پنهنجي وطن مان جلاوطن ٿي وينداسين؟ اسان کان اسان جي صدين جي سڃاڻپ کسي ويندي؟ اسان جي اڪثريت اٺ پکيءَ وانگر واريءَ ۾ منهن لڪائي سمجھي پئي ته اسين جيڪا ڌوڙ پايون ٿا اهو ڪوبه ڪونه ٿو ڏسي پسي؟؟ اسين ڀل ڪجھ به نه ڪريون ته پيرن فقيرن جي سنڌڙي سونهاريءَ کي نه ڪي لهر نه ڪي لوڏو؟؟؟!!! اسان جا وڏڙا پنهنجي دل کي آٿت ڏيڻ لاءِ اسان کي ٻڌائيندا هيا ته سنڌڙي لڏندي پر ٻڏندي ڪونه؟؟؟؟؟!!! واقعي اهو سچ آهي؟ دنيا جي تاريخ ٻڌائي ٿي ڪيئي دنيا جون ڪيئي طاقتور قومون سستي ۽ ڪاهلي سبب ختم ٿي ويون ڇا اهو قانون اسان لاڳو نه ٿو ٿي سگھي؟؟؟

دوستو اوهان به ڀل انهن سوالن جي جوابن تي سوچيو، مون ڪو ٺيڪو ڪونه کنيو آهي ته اوهان جي بدران به مان سوچيان، گھٽ ۾ گھٽ اوهان تي سونپيل جيڪو ڪم آهي اهو ته ڪريو.....