(رفليڪشن 1) هڪ انٽرپرينوئر ڊويلپمنٽ ٽريننگ (EDT) دؤران ورتل نوٽس (2013/07/27)

اسان کي 36 ٽرينيز جي لسٽ مليل هئي جنهن مان ڪل 29 اچي سگھيا آهن. جيئن ته شهيد بي نظير ڀٽو انڪم سپورٽ وارن جو وسيله حق پروگرام غريب ۽ بيوهه عورتن لاءِ آهي ته جيئن اهي ڪاروباري سرگرميون شروع ڪري غربت جي هيٺائين حد کان مٿي اچي عزت واري زندگي گذاري سگھن. پر سنڌي سماج مڪمل نموني هڪ مرداڻو سماج آهي جتي گھر کان ٻاهريان سمورا ڪاروباري ڪم مرد حضرات سرانجام ڏيندا آهن ان ڪري هر بينيفشريءَ کي اها سهوليت ڏني ويئي آهي ته اهي جي چاهين ته پاڻ سکيا وٺن نه ته گھر جو ڪو ڀاتي نامزد ڪن جيڪو بعد ۾ سندن ڪاروبار کي هلائڻ وارو هجي.  اڄ سکيا جو ٻيو ڏينهن آهي. هن پروگرام جي پويان ڪيئي ادارا آهن.  BISP وارن پاران هي پروگرام جاري ڪيو ويو آهي جنهن کي مقامي سطح تي SWAFCO عمل ۾ آڻيندي، سرمايو PPAF فراهم ڪندي جڏهن ته سکيا Mantech & Arc وارا ڪرائي رهيا آهن. ڪالهه صبح سان پروگرام جي جو افتتاحي اجلاس ٿيو هو جنهن ۾ سکيا ڏيندڙ ماسٽر ٽرينرس ۽ ٻين لاڳاپيل ادارن جي دوستن شرڪت ڪئي هئي. هر ڪنهن پنهنجي پنهنجي تنظيم جو تعارف ڪرائڻ سان گڏ سکيا وٺندڙن کي همٿايوپڻ هيو. ان اجلاس کان پوءِ سکيا جي هال ۾ پهتاسين جتي تعارف وارو مرحلو پورو ڪيو ويو. سکيا ڏيندڙ توڙي وٺندڙ هوٽل ۾ ترسيل آهن ان ڪري سکيا لاءِ مناسب وقت مليو وڃي.

سکيا حاصل ڪندڙن جون ذهني صلاحيتون جهڙوڪر ٻڙي برابر آهن. تعليم جي اڻ هوند، وڏيرڪي سماج، ماڻهن تائين ڄاڻ جي گھٽ رسائي ۽ ڪميونيڪشن گيپ ڪري عام ماڻهونءَ جي سوچ کي ڪاپاري ڌڪ رسايو آهي ۽ اهي سوچ ۽ سمجھ جي سطحي ڄاڻ رکن ٿا. شروعاتي جائزي مان معلوم ٿيو ته اهي ان ڳالهه تي ڏاڍو خوش آهن ته سرڪار پاران کين ٽي لک روپيه ملڻ وارا آهن باقي ڪاروباري سرگرمين متعلق سکيا کي هو گھٽ اهميت وارو سمجھن ٿا. هاڻي اسان جو ڪم آهي ته کين ان ڳالهه لاءِ قائل ڪريون ته اهي مليل پئسه اجايو کپائڻ بدران ڪنهن منافع بخش ڪاروبار ۾ سيڙائين ته جيئن اهي غربت جي وڪڙ مان جان ڇڏائي اقتصادي معاملي ۾ پاڻ ڀرا ٿي پنهنجي خاندان سميت عزت واري زندگي گذارڻ جي قابل ٿي سگھن. اسان پنهنجي اهڙن ٽارگيٽس کي حاصل ڪرڻ لاءِ ڀرپور ڪوششن ۾ رڌل آهيون. ڪالهه مون جوش ۽ جذبي سان سکيا واري عمل جو ماحول پيدا ڪيو هوته مون ڏٺو پئي ته سڀني جي چهرن تي تازگيءَ جي لهر اچي ويئي هئي ۽ اهي خوشي محسوس ڪري رهيا هيا. هڪ سکيا حاصل ڪندڙ اميربخش شر ته اهو به چيو ته ”اوهان اسان کي اهو ڏنو آهي ته جيڪر هاڻي ڀل سرمايو نه به ملي ته اسان پنهنجي زندگي سٺي گذاري وينداسين“. پهرين ڏينهن جي پهرين ڪلاڪ ۾ اهڙو ريسپانس مهنجي خيال ۾ ته تمام خوش ڪندڙ ڳالهه آهي.  پر ڪجھ يار اهڙا به آهن جن جي سمجھ بلڪل ٻڙي برابر آهي. هڪ مري بلوچ آهي جيڪو اردو ته رهي پري جي ڳالهه سنڌي به سمجھي يا ڳالهائي نه ٿو سگھي. جيئن ته منهنجي مادري زبان به ٻروچڪي آهي ان ڪري کيس سمجھائڻ لاءِ بلوچڪي زبان به استعمال ڪرڻي پوي ٿي. باقي سکيا حاصل ڪندڙن ۾ ڪجھ بيمار ته ڪي تمام وڏي ڄمار وارا آهن. هڪ سائيءَ جو مريض آهي جنهن کي هر ٻئي ڏينهن تي انجيڪشن ڪرائي پوندي آهي. سائي جي مريض کي آرام جي سخت ضرورت هوندي آهي پر جيئن ته ڪڻي ۾ سندس گھرواريءَ جو نمبر نڪتو هيو ان ڪري کيس اها سکيا وٺڻي لازم آهي.

اسان جو ماڻهون پاڻ سوچڻ، فيصلا ڪرڻ، ذهن استعمال ڪرڻ بدران نقل ڪرڻ، ٻئي جي تقليد ڪرڻ کي اهم سمجھي ٿو. وڏيرڪو جاگيرداراڻو سماج اهو ئي ته سيکاريندو آهي ته بس چند زميندار ماڻهون ئي عقل مند آهن. خدا پاڪ طرفان کين عقل، هنر سان گڏ پئسو، زمين ۽ جائيداد مليل آهي ۽ غريب جيڪو پستين ۾ رهي ٿو، تڪليفون ۽ ڏک ڏاکڙا سهي ٿو ته اهو سندن مقدر ۾ لکيل آهي. افسوس ته اسان جو ماڻهون ڀلجي به ان جي ابتڙ ڪونه ٿو سوچي ته اهو واقعي به آسمان واري ناهي لکيو، اهو سڀ ڪجھ زمين تي رهندر ڪجھ عيار، مڪار، حرفتي، ظالم ماڻهن ۽ طبقن جي ڪارگذاري آهي. ماڻهون جڏهن چٽي ۽ واضع سوچ ڌاريندو ته ڌپ ڪري ويل جاگيرداراڻي ماحول مان نڪرڻ جي ڪوشش به ڪندو. بس ڇا ڪجي بدبوءِ واري ماحول ۾ رهي رهي اسان جي ماڻهن جي سنگھڻ جي حِس ئي مري چڪي آهي. هڪڙا جاگيردان، وڏيرن، زميندارن، سيدن پيرن جي جتي جي خاڪ بڻيل آهن ته ٻيا وري پنهنجي ذات جي چڱن مڙسن جي ڪڍ لڳل آهن ته جڏهن ته ٽيان نيم ملان خطره ايمان ملن جي تقليد پيا ڪن. ان نموني اڪثريتي عوام “چلي جارهي هي خدا ڪي سهاري” مثل زندگي گذاري رهي آهي. ڪاش ڪا اهڙي مشين ايجاد ٿئي جنهن ۾ سڀني سنڌي ماڻهن کي وجھجھي جڏهن اهي ٻاهر اچن ته سندن ذهن اجرا، صاف ۽ هر قسم جي غلاميءَ آزاد ٿي هجن.

ٿوريون گھڻيون هي اسان جون ڪوششون ان مشين واريون ئي آهن. جيڪڏهن اسان وٽان سکيا وٺندڙن ٻڌايل ڳالهين تي عمل ڪيو ته اميد ته اهي ضرور ڪامياب ويندا. ڪاميابي ڪوششن، تجربن، ناڪامين مان ملندي آهي. کين هن دفعي هي هڪ سنهري موقعو مليو آهي، پئسه کين ملن ٿا، سکيا کين اسين ڏيون پيا، سندن حوصلا وڌايون پيا. اميد ته انهن مان اڪثريت ان تي عمل ڪري ڪاميابيون ماڻيندي. آمين.