اڄ الائي ڇو هرطرف اداسي ئي اداسي هئي، ڪنهن شيءِ يا وندر سان دل نه پئي لڳي، جڏهن دل جي وندر لاءِ پياري دوست سائين عزيز جويي کي ايس ايم ايس ڪيم ته سندس به حالت ساڳي هئي. شايد محترمه نصرت ڀٽو جي مرتئي جو اثر فضا ۾ ڇانيل هيو. اهڙي ذهني حالت مان نڪرڻ لاءِ سنڌوءَ ڪناري جڙيل لبِ مهراڻ جو رخ ڪيم. سڀ کان پهرين موبائيل جي ڪيمرا ۾ سنڌوءَ جي سونهن کي قيد ڪرڻ جي ڪوشش ڪيم
.
اتي مٽرگشت پئي ڪيم ته اوچتو سائين زبير مڱرئي تي نظر پئي جيڪو پنهنجي مخصوص دلبرانه انداز ۾ ڪنن ۾ موبائيل جي مائيڪروفون وڌيون پئي گھميو. سائين پارڪ جي ڪنڊ ۾ پنهنجي لاءِ مخصوص ڪيل بئنچ وٽ وٺي هليو پر ان تي ڪو ٻيو ستو پيو هيو ۽ آس پاس ۾ به ڪا بئنچ واندي ڪانه هئي. مختلف بئنچن تي جوڙا راز ونياز ڪرڻ ۾ مصروف هيا. سائين چيو ته هلون ٿا هوٽل تي اتي چاءِ به ٿا پيئون ته ڪچهري به ٿا ڪريون. هوٽل تي نوجوان انگريزيءَ جو پروفيسر مسٽر ذالفقار پنهور ، تازو ئي سي ايس ايس جو امتحان پاس ڪندڙ نوجوان مسٽر افضل شر ۽ سندس دوست ڪليم الله ميمڻ ويٺا هيا.
اسان جي اڄوڪي ڏينهن واري ڪچهري کڻي هئي ته اڻ رٿيل، اوچتي پر ان ۾ دوستن جيڪي ڳالهيون ڪيون اهي سانڍڻ جهڙيون هيون. مسٽر افضل شر شڪايت ڪئي ته اسان واري سي ايس ايس واري گروپ ۾ ڪامياب اميدوارن ۾ ٽيون نمبر هيو. سڀ کان ٽاپ تي پنجاب، ٻئي نمبر تي خيبر پختونخواهه ۽ ٽئين نمبر تي سنڌ هئي. سائين ذالفقار پنهور تازا انگ اکر ٻڌائيندي انڪشاف ڪيو ته گذريل گروپ ۾ ته سنڌ مان پاس ٿيندڙ اميدوارن جو انگ تهان گھٽ ٿيو آهي. ان جي سببن تي سڀني يارن پنهنجي پنهنجي انداز ۾ ٽيڪا ٽپڻي ڪئي. پنهور صاحب جو چوڻ هيو ته سنڌ جي تعيلم ڪيئن سڌري جڏهن سنڌ ۾ پرائمري اسڪولن ۾ استاد ڪڪڙ به ساڻ کنيو ٿا اچن ۽ ان کي ميز تي رکي ٻارڙن کي پڙهائين ٿا. اهي پاڻ ته حقي ۾ پاڻي جهڙي چاءِ پيئندا آهن پر پنهنجن ڪڪڙن کي بادام ۽ پستا کارائيندا آهن. هاڻي اهڙن استادن وٽان پڙهيل ٻار به ڪوڪڙي (ڪڪڙن ڌارڻوارا) ئي ٿيندا. سندس وڌيڪ چوڻ هيو ته جڏهن شاگردن کي پرائمري، سيڪنڊري ۽ هائيرسيڪنڊري ليول تي صحيح تعليم نه ملندي ته کين ڪاليج جا استاد ڪيئن پڙهائي سگھندا، يا سندن مؤثر سکيا ڪري سگھندا. مان سندس ڳالهين سان متفق ٿيندي اهو واڌارو ڪيم ته تعليم ۾ سڌارا تڏهن مؤثر رهندا جڏهن اهي ڪنهن اڪيلي اسڪول يا ليول تي آڻڻ بدران پوري تعليمي نظام جو حصو نه ٿا بڻجن. مون وڌيڪ اهو به واڌارو ڪيو ته جيڪڏهن هڪ سٺو استاد ڪوشش ڪري چڱي نموني ڪلاس کي تعليم ڏيندو ته ان سان ان ڪلاس جي سکيا جو عمل مؤثر ٿيندو پر جڏهن هڪ هيڊ ٽيچر يا پرنسپل ڪوشش ڪندو ته پوري ادار کي فائدو پوندو. ان ڪري اسڪول، ڪاليج ۽ يونيورسٽي سطح تي اڳواڻي واري تصور کي اڳيان رکي سڌارا آڻڻا پوندا.
تعليم کان پوءِ ڪچهريءَ جو رخ سي ايس ايس ۽ پي سي ايس جي امتحانن جي طريقي ڪار طرف هليو ويو. ذالفقار پنهور جيڪو تازوئي پي سي ايس جي امتحان ۾ قسمت آزمائي چڪو هيو ان مسٽر ڪيلم الله ميمڻ کي ڪجھ مذيدار ٽپس ٻڌايا. هت مون کي اهو ٻڌائڻ وسري ويو هيو ته مسٽر ڪليم الله پڻ پي سي ايس جو لکت وارو امتحان پاس ڪري چڪو آهي ۽ ڪجھ ئي ڏينهن ۾ کيس زباني امتحاني مرحلن مان گذرڻو آهي. پنهور صاحب کيس پهرين جيڪا صلاح ڏني ته هو پهرين فرصت ۾ قصص الانبياءِ کي پڙهي ان ۾ قصن کي ياد ڪري. مون پهريون اهو سمجھيو ته هو ڀوڳ پيو ڪري پر سندس چهري تي ڇانيل سنجيدگيءَ کي ڏسي مان سمجھي ويس ته هو کيس اهو صلاح سچ پچ ۾ ڏئي رهيو آهي. سندس چوڻ هيو ته بورڊ جي ميمبرن جو گھڻو تڻو زور ميمري چڪاس ڪرڻ تي آهي. مثال طور هو اهو پڇي سگھن ٿا ته حجاج بن يوسف کي گھڻيون گھرواريون هيون ۽ انهن مان سندس پنجين گھرواري جو نالو ڇا هيو! سندس چوڻ هيو ته بورڊ وارن کانئس سوال ڪيو ته پراڻي سکر ۾ جيئي شاهه جو اصلي نالو ڇا آهي؟ جڏهن مون کين ٻڌايو ته ان جو اصلي نالو خيرالدين شاهه راشدي آهي ته سندن اصرار هيو ته نه تون غلط آهين ان جو اصلي نالو صدرالدين شاهه آهي. هاڻي اسان جي اعلى امتحاني سرشتي جو حال اهو آهي ته اهي اميدوار جي سوچڻ، سمجھڻ، شين کي پرکڻ، پنهنجي ڳالهه کي منطقي طور تي پيش ڪرڻ جي صلاحيتن جي پرک بدران اهو ٿا ڏسڻ ته انهن کي ڪيتريون تاريخون، جڳهيون، نالا، سن ياد آهن. ان مان اسان اهو اندازو بخوبي لڳائي سگھون ٿا ته اهڙن امتحانن ۾ صرف اهي پاس ٿي سگھن ٿا جيڪي طوطي وانگر رٽو هڻي اچن.
ڪچهريءَ مان اٿڻ تي ته ڪنهن جو روح نه پئي ٿيو پر هاڻي سج به دريا جي اولهندي پاسي وڃي ٽٻي هنئي هئي ۽ هرڪنهن کي ڪي ڪم ڪار به هوندا سو وري ملڻ جي اميد سان اها رهاڻ پوري ٿي. سائين زبير کي پنهنجي تنهائيءَ ۾ پنهنجي دل جي دنيا کي آباد ڪرڻ لاءِ اتي ئي ڇڏي اسان سڀ پنهنجن ماڳن ڏانهن موٽي آياسين.
نوٽ؛ مان هي ٻه اکر سائين ظهور احمد سولنگي صاحب جي نانو ٿو ڪريان جنهن مون کي هي ٻه اکر لکڻ لاءِ همٿايو هيو.
سائين وڏا وڙ جو پنھنجي ڪچھري کي قلم بند ڪيو، اصل ۾ ائين لڳو ته جيئن مان به اوھان جي ڪچھري ۾ گڏ ھجان، اھي ماڳ منھنجا لتاڙيل ته آھن پر ائين لڳو ڄڻ ڪو نئون منظر پيو ڏسجي، تعليم لاءِ بھترين رايا پڙھڻ لاءِ مليا، پر اسان ڳوٺن ۾ رھڻ وارا تعليم جي ثمر کان وانجھيل آھيون، اوھان ڏٺو ھوندو ته اسان جا شاگرد ھاڻي نقل کي پنھنجو حق ٿا سمجھن ۽ پنھنجي پيرن تي پاڻ پيا ڪھاڙيون ھڻن، جيستائين اسان سڀ گڏجي ڪوشش نه ڪنداسين ته تعليمي سرشتو نه سڌرندو ۽ اسان اھي ئي ڄٽ سڏيا وينداسين۔
ReplyDeletewathi har har janam warbo mitha mehran main milmo khatam undhai
ReplyDeletethi weendi khtam undha thi weendi chiti chnadan main milbo
by:HAMEER BALOCH
Email:hameer_hyder@yahoo.com
سائين لک قرب ...سائين پنهنجي وس ۽ وت آهر جيڪي ڪجھه ڪري سگھيا سين ضرور ڪنداسين.
ReplyDeleteDear Hameer Baloch sohib thank you very much for your very inspirational comment in shape of poetry.. To bring change in society is big big task and until every and each of us not participate it is not possible..so we must start today without waiting for others.
ReplyDeleteGreat insights!
ReplyDeletekeep it up Sir...
Muzaffar Shah, thank you so much for your appreciation however, I need your comprehensive reply. Dear what I am doing or insisting you friends, not to receive applause's from all of you. We need to think deep and try to find some practical solutions of this titanic size man made worst situation. Let us work together to bring change in public sector educational system....how we can do that....really I don,t know but I know we all are capable to do so....so let us work together for this noble cause...
ReplyDeleteyour welcm and my post is best or not best
ReplyDelete