Professional Teacher’s Development Network (PTDN) Workshop on Educational Leadership and Management 29 April 2015

اڄ 29 اپريل 2015ع  اربع جي ڏينهن تي مين پرائمري اسڪول سکر اندر ٽيچرس ريسورس سينٽر (TRC)  ۾ سکر جي   هيڊ ٽيچرس سان ’تعليمي اڳواڻي ۽ انتظام ڪاري‘ متعلق هڪ ڏينهن جو ورڪشاپ پروفيشنل ٽيچرس ڊويلپمنٽ نيٽورڪ (PTDN) سلهاڙيل آغا خان يونيورسٽي- انسٽيٽيوٽ فار ايڊيوڪيشنل ڊيويلپمنٽ  (AKU-IED)پاران رکيل هو. هن هڪ ڏينهن واري ورڪشاپ ۾ سکر جي چاليهن اسڪولن جي مرد ۽ عورت هيڊ ٽيچرس شرڪت ڪئي. هن ورڪشاپ کي مون (امير گل ڪٽوهر)، ميڊم دريا خاتون ۽ حنيف صاحب گڏيل نموني هلايو. اسان جي ورڪشاپ جو فوڪس تعليمي اڳواڻي هو. تعليمي اڳواڻ ۽ مينجر، تعليمي اڳواڻ ۽ باس ۾ فرق کي واضع ڪرڻ سان گڏ اسان کين ڪامياب اڳواڻيءَ جا گڻ ڪرڪيٽ راند مان چونڊ تصويرن ذريعي پڻ سمجھائڻ جي ڀرپور ڪوشش ڪئي. اسان جي پاور پوائنٽ پريزنٽيشن ۾ ڪامياب اڳواڻيءَ لاءِ جيڪي خصوصيتون بيان ڪيون ويون هيون انهن ۾ گروپ ۾ ڪم ڪرڻ، ڏکيا ڪم سرانجام ڏيڻ لاءِ تيار رهڻ، تخليقي انداز ۾ پيچيدهه مسئلن کي سولي ۽ سلوڻي نموني سرانجام ڏيڻ وارا گُر سکڻ، صلاح مصلحت جي اهميت، هڪ ٻئي سان سهڪار، پنهنجي ڪم ڪار کي سرانجام ڏيڻ لاءِ پوري طرح ان جو حصو بڻجي وڃڻ، ڏکين گھڙين ۾ همٿ نه هارڻ، پنهنجو پاڻ تي ڪنٽرول رکڻ، تضادن جو حل ڳولهڻ، ٻئي جو مان رکڻ، گھڻي ۽ اجائي ڪاوڙ ۽ وڏائيءَ کان پاسو ڪرڻ، مليل ڪاميابين جو جشن ملهائڻ وغيره ٻڌايل هيا.  اسان جي ان پرزنٽيشن ۾ سڀئي شرڪت ڪندڙن مڪمل نموني سلهاڙيل رهيا. اسان جي پيش ڪش جو انداز ڳالهه ٻولهه وارو هيو ۽ سڀني کي ان ڳالهه تي همٿايو پئي ويو ته هو به پنهنجي راءِ کي شامل ڪن. اسان جي ان پريزنٽيشن جو آخري ۽ اهم اسم اسڪول ڊويلپمنٽ پلان (SDP) هو. سائين حنيف صاحب شرڪت ڪندڙن کي واضع نموني اهو ٻڌايو ته اسڪول ڊويلپمنٽ پلان ۾ ڇا ڇا شامل هئڻ گھرجي، اهو ڪيئن جوڙجي وغيرهه. اسان کين چيو ته اسڪول ڊويلپمنٽ پلان ٺاهڻ کان اڳ پنهنجي اسڪول جي SWOT Analysis ڪيو ته اوهان کي خبر پئجي ويندي ته اوهان ڪهڙي مد ۾ سگھارا آهيو، اوهان جون ڪهڙيون ڪمزوريون آهن، ۽ اوهان کي ڪهڙا خطرا درپيش آهن ۽ مستقبل ۾ ڪهڙيون متوقع ڪاميابيون حاصل ڪرڻ جا موقعا پڻ پيدا ٿي سگھن ٿا. ان بعد سمورن شرڪت ڪندڙن کي گروپن ۾ ويهاري کانئن اهو پلان جوڙايو ويو.

مجموعي طرح اسان جو اهو ورڪشاپ سٺو هيو ۽ مان سمجھان ٿو ته جيڪو پيغام اسان هيڊ ٽيچرس تائين پهچائڻ پئي گھريو اهو ڪنهن حد تائين انهن تائين پهچايو ويو هو. اسان هن ورڪشاپ ۾ ملٽي ميڊيا، ليپ ٽاپ ۽ وائيٽ بورڊ کي استعمال ڪيو، جڏهن ته آخر ۾ گروپ ورڪ ڪرائي اسڪول ڊيويلپمنٽ جا چارٽ جوڙايا جڏهن ته وچ ۾ جيڪا ريفريشمنٽ ڪرائي ويئي اها به ٺيڪ هئي.

 مون جيڪا ٿوري گھڻي تعليمي اڳواڻيءَ تي ريسرچ ڪئي آهي ۽ تعليمي ادارن ۾ زندگي جو ڳچ عرصو گذاريو آهي ۽ مشاهدو ڪيو آهي ته سنڌ اندر پرائمري کان وٺي يونيورسٽي سطح تائين اسين تعليمي اڳواڻي جي شديد ترين بحران ۾ ڦاٿل آهيون. جيڪي ڪنهن به ڪم جا ناهن، يا جن جو پري پري تائين تعليمي اڳواڻيءَ  سان ڪو رشتو ناتو ناهي يا اهي جن کي ادارن جي هلائڻ جو ڪو ٿورو گھڻو ڏانو به ناهي ته اهي سڀ جا سڀ سنڌ جي تعليمي ادارن جا سربراهه بڻيل آهن. پرائمري کان وٺي سڪينڊري، هائر سيڪنڊري، ڪاليج ۽ يونيورسٽي سطح تائين عجيب غريب مخلوق جي هڪ وڏي لانڍ آهي جن جو هر انتظامي عهدي تي قبضو ٿيل آهي. هي اسان جا مهندار اهڙا آهن جيڪي نه ته پاڻ ڪجھ پير سوري ڪو سُر جو ڪم ڪرڻ لاءِ تيار آهن ۽ نه ئي منجي خالي ڪري ٻين کي جاءِ ڏيڻ سندن منشا آهي.

 اهو حشر رڳو پرائمري سطح تي ناهي، پر مٿين سطح تي معاملا تهان وڌيڪ ڳنڀير آهن. ڀلي ته تعليمي ترقيءَ ۽ ڀلائيءَ لاءِ اڪيچار پراجيڪٽ اچن، ڪروڙين روپيه لڳايا وڃن، ڀلي ته هر سطح تي سکيا جا عمل به منقعد ٿين پر جيستائين ادارن جا سربراهه ايماندار، محنتي، هنرمند، سرگرم، دوستاڻا رويا رکندڙ، پنهنجي ڪم کي عبادت سمجھي سرانجام ڏيندڙ نه هوندا ته مثبت تبديلي ڪونه اچي سگھندي. مان ذاتي طور تي ڪجھ انتهائي ڪرپٽ قسم جي عملدارن کي سڃاڻا جن کي مون هر دؤر ۾ سڻڀين سيٽن تي سيٽيل ويٺل ڏٺوآهي، انهن جي بادشاهي کي ڪو لهر نه ڪو لوڏو آيو آهي. ٻيو ته ٺهيو پر مختلف اين جي اوز پاران تعليمي ترقيءَ متعلق منقعد ٿيندڙ ورڪشاپس ۽ سيمنارن ۾ مهمان خاص واري سيٽ والاري  ڀاشن پڻ ڏيندا آهن. منهنجو ايمان آهي ته تعليمي ترقي تيستائين ممڪن ناهي جيستائين سياسي قيادت پنهنجو قبلو درست نه ڪندي ۽ ٻيو ته تعليمي ادارن کي سچا پچا تعليمي اڳواڻ جيڪي ايماندار هجن مهيا نه ٿيندا.